Toplumların tarih boyunca çeşitli “şey”lere yükledikleri simge ve anlamlar,
birtakım kültürel kodlar şeklinde belleklerine yerleşip sürdürülerek bir arada
yaşama arzusu ve aidiyet duygusunu güçlendirmektedir. Bu simge ve anlamların
kalıplaşmasıyla meydana gelen semboller, kültürel unsurların nesilden nesle
aktarılıp yaşatılmasında işlevsel bir misyon üstlenmektedir. Bahsi geçen semboller
içerisinde öne çıkanlardan bir tanesi de hayvan sembolizmi olup Uygur Türklerinin
çeşitli anlatma, inanç ve ritüellerinde kurt, aslan, kaplan, ayı, boğa, at ve deve gibi
birçok hayvanın yer aldığını söylemek mümkündür. “Soy atası” imajıyla ortaya
çıkıp âdeta koruyucu bir ruha dönüşen bu hayvanların vahşi ve güçlü bir fizyolojik
yapıya sahip olması, yaşanılan toplumun coğrafi şartları ve insanların doğayı
kontrol etme arzusu gibi sebepler, bu hayvanların birer sembol haline gelmesinde
etkili olmuştur. Çalışmada Uygur Türklerinin söz konusu anlatma, inanç ve
ritüellerinde “olumlu” imajlarıyla tespit edilen hayvan sembolleri totemizm ve “ata”
tasavvuru bağlamında incelenmiş ve bu sembollerin Uygur Türklerinin sosyokültürel
hayatındaki işlevine açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
Symbols and meanings that societies put on various things throughout history have
been reinforcing their desire to live together and feeling a sense of belonging by
living in their memory as a number of cultural codes. The symbols formed by the
stereotyping of these symbols and meanings undertake a functional mission in the
transfer of cultural elements from generation to generation. One of the prominent
symbols is animal symbolism. It is possible to say that there are many animals such
as wolves, lions, tigers, bears, bulls, horses and camels in the various rituals, beliefs
and narratives of the Uighur Turks. These animals that emerged with the image of
ancestor image and turned into a protective spirit, have a strong and strong
physiological structure, the geographical conditions of the society and the desire of
people to control the nature have been effective in making these animals become
symbols. In our study, animal symbols which are determined by positive images of
Uighur Turks in their narration, belief and rituals are examined in the context of
totemism and an imagination of ancestor. It has been tried to clarify the function of
these symbols in the socio-cultural life of the Uighur Turks.
