Türkiye’deki hidroelektrik santralleri ve enerji üretimindeki yeri

Abstract

Enerji, fiziksel bir sistemin yapabileceği işi belirleyen bir fonksiyon olarak tanımlanır. Enerji üretimindeki amaç sürdürülebilir, güvenilir, ucuz ve temiz yöntemlerle enerjiyi üretebilmektir. Türkiye, enerji üretimi konusunda birçok yöntemin aynı anda kullanılabileceği bir bölgede yer almaktadır. Günümüzde hâlen birincil enerji kaynağı olarak nitelendirilen petrol, kömür, hidroelektrik kaynaklarla enerji üretimi yapıldığı gibi yenilenebilir enerji kaynağı olarak nitelendirilen rüzgâr, güneş enerjisi ve jeotermal kaynaklar ile de enerji üretimi yapılmaktadır. Bunlara ek olarak, nükleer enerjiden elektrik üretimi ile ilgili lisans çalışmaları sürmektedir. Şu anda ülkemizde 2006 yılına ait enerji kaynaklarına göre üretim miktarlarına bakıldığında enerji ihtiyacının %98’i birincil enerji kaynaklarının kullanımı ile gerçekleştirilmektedir. Üretilen enerjinin fosil yakıt adı verilen yakıtlar kullanılarak üretilmesinden dolayı bazı olumsuz etkileri söz konusudur. Çıkarılan fosil yakıtların zamanla bitecek olması, petrol ve doğal gaz gibi yakıtlarda ise yaklaşık %54 oranında dışa bağımlılık sebebiyle enerji üretiminde hidroelektrik ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı artırılmalıdır. Hidroelektrik Santraller (HES); yenilenebilir, yerli doğal kaynağa bağlı, işletme ve bakım giderlerinin düşük, fiziki ömürlerinin diğer enerji santrallerine göre uzun oluşu, çevresel etkilerinin az oluşu, kırsal kesimlerde ekonomik ve sosyal yapıyı canlandırması gibi nedenlerle diğer enerji üretim tesislerine göre üstündür. Ülkemizin ekonomik hidroelektrik enerji potansiyeli 127,6 Milyar kWh/yıl'dır. Sahip olduğumuz bu potansiyelin % 35'i işletmede, % 8'i inşa halinde ve geri kalan % 57'si ise proje aşamasındadır. İnşa halinde ve proje kapsamında olan HES’lerin de enerji üretimine katılması ile birlikte fosil yakıtlara bağlı üretimin oranı azalacaktır. Bu çalışmada ülkemizdeki HES’lerin durumu ve gelecek planlama döneminde yapılacak olan üretimin ülkemize getirileri incelenmiştir.

Energy is defined as the function of acting power of a physical system. The main goal of energy generation is obtaining the energy by sustainable, secure, cheap and clean techniques. Turkey is located in a geography where lots of methods to generate energy together. Nowadays, the conventional sources such as petrol, coal and hydroelectric are being used in energy generation while also the renewable energy sources such as wind, solar and geothermal. In addition to this, licensing activities about nuclear sources are continuing. The 98% of energy demand in Turkey is currently being met by using conventional sources. There are some negative effects because of using fossil fuels in conventional sources. Because of fossil fuels are limited and mostly imported, hydroelectric and renewable source usage should be increased. Hydroelectric plants (HEP) are better than other energy generation plants since being renewable, depended on natural sources, low operating and maintenance costs, long life, having lower damaging effects, attracting the economical and social life. The hydroelectric energy potential of Turkey is 127.6 Billion kWh/yr. The 35% of this potential is installed power while 8% is being constructed and 57% is at the level of projecting. When the left potential of HEPs is completed, the fossil usage will be decreased. In this study, the situation of HEPs in Turkey and the production in future planning term are surveyed.