Türkiye-Bulgaristan ilişkileri çerçevesinde Razgrat Olayı ve Türk kamuoyuna yansımaları

Abstract

Bulgaristan, 5 Ekim 1908 yılında Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılarak bağımsız bir devlet olmuştur. Bulgaristan öncülüğünde oluşturulan Balkan İttifakına Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ katılmıştır. Oluşturulan bu ittifak, I. Balkan Savaşı'yla 1912-1913 yıllarında Osmanlı Devleti'ne saldırmıştır. Bu savaşta en karlı çıkan devlet Bulgaristan olmuştur. Osmanlı Devleti, Balkanlardaki topraklarını Edirne dâhil neredeyse tamamını kaybetmiştir. Bulgaristan'ın bu büyük kazancı, diğer Balkan devletlerini rahatsız etmiş ve II. Balkan Savaşı'nın başlamasına neden olmuştur. Balkanlı Bağlaşıklar, Osmanlı topraklarının paylaşımı konusunda anlaşamadıklarından dolayı birbirleriyle savaşa tutuşunca bunu fırsat bilen Osmanlı Devleti, Edirne'yi Bulgarlardan geri almıştır. Bundan sonra Osmanlı ve Bulgaristan arasında büyük sorunlar yaşanmamış ve birlikte I. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın yanında aynı blokta yer almışlardır. Ancak Osmanlı Devleti'yle birlikte Bulgaristan da savaştan yenilgiyle ayrılmıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında Bulgaristan ile iyi ilişkiler kurulmuştur. Bunda Bulgaristan'ın Yunanistan'la olan anlaşmazlıklarının etkisi ile Ankara hükümetini destekleme politikası vardır. Daha sonrada Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla iyi ilişkiler devam etmiştir. Fakat bu iyi ilişkiler devlet adamlarının çabalarıyla sürdürülmüştür. İki tarafa da mensup halklar arasında bir güven söz konusu değildir. Osmanlı Devleti'nin beş yüz yıl yönettiği Bulgaristan topraklarında haliyle çok sayıda Türk yaşamaktaydı. Türkiye'ye dönmeyen Türklerin varlığı nedeniyle Bulgarların Türklere karşı büyük kinleri vardı. Her ne kadar Balkan Savaşlarıyla çok sayıda Türk ana vatana gelmiş olsa da, azımsanmayacak kadar çok Müslüman-Türk, orada kalmıştır. Bulgarlarla yapılan anlaşmalar neticesinde Türk azınlığa bazı haklar verilmişse de Türkler sürekli baskı altındaydılar. Tarihten gelen Türklere karşı bu nefret duygusu her fırsatta kendisini göstermiştir. 14 Nisan 1933 yılında Bulgaristan'ın Razgrat Kasabası'ndaki Türk mezarlığının talan edilme hadisesi de bu nefretin bir göstergesi olmuştur. Bu olay Türkiye de duyulduğu anda basın ve Milli Türk Talebe Birliği öncülüğünde protestolar ve mitingler düzenlenmiştir. Türk milleti olayı şiddetle kınamıştır. Milli hassasiyetimizin yükseldiği bu durumda demokratik tepkiler verilmesi Bulgarların yaptığı bu insani olmayan olaya karşı verilebilecek en güzel tepkiyi oluşturmuştur. Yaşanan bu hadise, iki ülke devlet adamlarının katkılarıyla çok büyümeden yatıştırılmıştır. Atatürk'ün 1915 yılında Sofya Ateşesi olması ve orada çok önemli dostluklar kazanması bunda çok etkili olmuştur. Türkiye Devleti barışçı bir politika izleyerek Balkanlar'ı güvenli bir bölge yapmayı hedeflemiştir. Anahtar Kelimeler: Razgrat, Bulgaristan, Bulgar Türkleri, Milli Türk Talebe Birliği.

On October the 5th 1908 Bulgaria separated from the Ottoman Empire and became an independent state. Bulgaria created the leadership under the Balkan Alliance which then Serbia, Greece and Montenegro joined. In 1912-1913 the Ottoman Empire was attacked in the 1st Balkan War by the alliance that was created. Bulgaria was the most profitable state in this war. The Ottoman Empire lost the territory of the Balkans which also included Edirne. Bulgaria's big gain disturbed the other Balkan states which started off the 2nd Balkan War. The Balkan alliance came to a disagreement when sharing out the Ottoman lands which led to a conflict between tehem, using this as an opportunity the Ottoman Empire took back Edirne from Bulgarians. After that happened there were no more major problems between the Ottoman Empire and Bulgaria and together they took part in the 1st World War next to Germany in the same block. The Ottoman Empire and Bulgaria left the war defeated. During the war of independence they Established a good reletionship with Bulgaria. With this effect of disagreements between Greece and Bulgaria lead to apolicy of supporting the government in Ankara. There after with the establishment of the Republic of Turkey the good relations continued, this only happened whit the effors of the statesmen. Whit the members of both sides there is a trust between the public. The Ottoman Empire ruled the territory of Bulgaria for five hundred years and because of this there were many Turks living tehere. The presence of the Turks that did not return to Turkey disturbed the Bulgarians which caused a grudge against the Turks. Although a large number of Turks returned to their motherland during the Balkan Wars a considerable amount of Müslim-Turks remained there. As a result of agreements with the Bulgarians the minority of Turks were given certain rights, but the Turks were under constant pressure. The hatred against the Turks came from the past and this manifested at every opportunitiy. On April the 14th 1933 the Turkish cemetery in Bulgaria's town called Razgrat was ruined and this is an indicator of hatred. When this event was heard in Turkey the press and the leadership of the Turkish National Student Union organized protests an meetings. The Turkish Nation condemned this event. The national sensitivity in this case increased, and the best response given to the Bulgarians in this non-humanitarian event is the democratic responses. With the contribution of the two statesmen in this event settled the case it grew too much. In 1915 Ataturk was Attache in Sofia and he made some really important friendships which also afected this. Turkey as a state is following a peaceful policy aimed at the Balkans to make is safe region. Keywords: Razgrat, Bulgaria, Bulgarian Turks, Turkish National Student Union.