Mısır Memlûkleri Devleti'nde el-Melik el-Eşref Barsbay Dönemi (1422-1438/ H. 825-841)

Abstract

İnsanlık tarihi incelendiğinde Mısır coğrafyasının bilimsel, siyasal, kültürel ve jeopolitik açılardan iz bırakmış, önemli bir bölge olduğu görülür. Bu çalışmada, Mısır merkez olarak kurulan Memlûk Devleti ve bu devleti 1422-1438 tarihleri arasında yöneten el-Melik el-Eşref Barsbay dönemi incelenmiştir. Sultan Barsbay da kendinden önceki ve sonraki sultanlar gibi köle olarak gittiği topraklarda başarı merdivenlerini çıkarak tahta oturmuştur. Tezin oluşturulmasında ağırlıklı olarak XV. Yüzyıl ana kaynakları kullanılarak hem bir biyografi çalışması yapılmış hem de Sultan Barsbay'ın şahsiyeti ve kararları değerlendirilerek genel Memlûk Tarihinin ilgili kısmı ortaya konmaya çalışılmıştır. Sultan Barsbay'ı Memlûk tarihinde farklı kılan bazı hususlar vardır. Öncelikle, donanmaya pek önem verilmeyen bir devlette Barsbay'ın Kıbrıs adasını fethetmiş olması O'nu diğer Memlûk hükümdarları arasında özel bir konuma yükseltmektedir. İkincisi, Kâbe'ye kisve örtme meselesi nedeniyle Timur Devleti hükümdarı Şahruh Mirza ile savaşı göze alacak derecede kararlı bir Haremeyn politikası yürütmesidir. Anadolu'nun özellikle güneyindeki dengeleri ustaca kullanması, Memlûk sisteminden kaynaklanan emirler arası mücadeleleri yönlendirecek basiret göstermesi on altı yıl gibi uzun bir süre başta kalmasını sağlayan diğer özelliklerdir. Siyasi başarılarını iktisadi alana taşıyamamış olduğu konusunda kaynaklardaki ortak kanaate rağmen, para birimleri ve değerlerinin çok sık değiştiği Mısır'da kendisinden onlarca yıl sonra bile Eşrefî adıyla bilinen paraların tedavülde olması da Memlûk Tarihine damgasını vuran Sultan Barsbay adının, kendisinden sonra da yaşadığına kanıttır. Anahtar Sözcükler: Memlûkler, Barsbay, Kıbrıs'ın fethi, Eşrefî dinarı

When we consider the history of humankind, we realize that the geography of Egypt is a landmark and an important area from the aspect of science, politics, and culture. In this study, we examine Mamluk State that is situated in the centre of Egyptand El-Melik El-Eşref Barsbay era that ruled this State between 1422-1438. As the prior or later sultans that went as slaves, Sultan Barsbay had the seat of the state by going up from the success stairs. 15th. century's main sources are mostly used in this thesis. I tried to make a biography of him by describing his character and desicions. By this way I tried to put forward the general Mamluk history of some parts. There are some characteristics that make Sultan Barsbay special. First of all, in a state which doesn't give much importance to navy, Barsbay conquered Cyprus and that made him different from the other emperors. Secondly, he has got a firm Haremeyn politics because he dared to fight Şahruh Mirza, emperor of Timur State for the reason of covering the Wrap of Kâbe. The reason of Barsbay's ruling for a long time almost 16 yearsarefirstly his follow of Anatolian politics and secondly showing the power of leading the struggles between commanders of Mamluk. According to common ideas in the sources it's known that he couldn't success in the area of economics, but I think people used Eşrefi after long years of his death in Egypt which the currencies and their values changed frequently. This a prof that Sultan Barsbay's name which is important for Memluk history continued for years. Key Words: Mamluks, Barsbay,The conquest of Cyprus, Eşrefî Dinar