İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsa'sının incelenmesi ve VOB-patates vadeli işlem sözleşmesine yönelik bir araştırma

Abstract

Küreselleşme, ülke pazarlarının ve ekonomilerinin dışa açılması, bölgesel ekonomik ve ticari birliklerin oluşması, uluslararası rekabet koşullarının değişimi, ekonomi ve ticaret alanında uluslararası normların oluşturulması, ülkelerin tarım politikalarını oluştururken sadece iç dinamikleri değil, dış dinamikleri de dikkate almalarını zorunlu kılmaktadır. Dolayısıyla, tarım ürünleri piyasasının küresel düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir.Çalışmanın amacı, İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası, emtia vadeli işlem sözleşmeleri ve lisanslı depoculuğu inceleyerek fiziki teslimatlı patates vadeli işlem sözleşmesi önermektir.Araştırma üç ana bölümde ele alınmıştır. İlk bölümde, vadeli işlem piyasalarının tarihçesi, tanımı ve temel özellikleri, İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası, Borsada işlem gören ürünler incelenmiştir. İkinci bölümde, Türkiye'deki patates piyasasına değinilmiştir. Son bölümde ise Borsa emtia ürünü olarak Fiziki Teslimatlı VOB-Patates Vadeli İşlem Sözleşmesi'nin tesis edilmesi için yasal ve fiziki alt yapıların neler olacağı ve getireceği ekonomik yararlar irdelenmiştir.Araştırmanın sonunda, binlerce yıldır ticaret hayatının bir parçası olan vadeli işlem borsalarında işlem gören türev araçlarının, küresel ekonomik sistem içerisinde riskten korunma, yatırım ve arbitraj açısından önemli bir işleve sahip olduğu görülmüştür. Patates, üretim ve tüketim değeri, ithalat-ihracat hacmi ve sağladığı istihdam olanağı açısından Türkiye'de öne çıkan tarımsal ürünlerden biridir. Patates üzerine tasarlanacak fiziki teslimatlı bir vadeli işlem sözleşmesinin, patatesin yüksek fiyat hareketliliğinden kaynaklanacak risklerden geniş bir kesimin korunmasına ve finansal piyasaların gelişimine yardımcı olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Globalisation, international expansion of the economies and domestic markets, the foundation of the regional economic and commercial unions, the change in the international competition conditions, the establishment of global norms in the economic and commercial field require the countries taking into consideration internal and external dynamics while forming their agricultural policies. Therefore, agricultural product market must be enabled to a structure competing with globally.The purpose of the study is to suggest Physically Delivered Potato Futures Contract by examining the Turkish Derivatives Exchange, commodity future contracts and certificated warehousing.The study was approached in three main chapters; in the first chapter, the definition, the history, and the basic features of the Derivatives Exchange, the Turkish Derivatives Exchange and the products traded in the Exchange were examined. In the second chapter, the potato statement market in Turkey was dealt with. Lastly, the legal and physical infrastructure and the economic benefits of the establishing Physically Delivered Potato Futures Contract as a commodity product was studied.At the end of the study, it was concluded that the derivative financial instruments traded in the derivatives exchanges as a part of trade life have an important function in terms of hedging, investment and artbitrage in the global economic system. In Turkey, the potato is the prominent agricultural product with respect to the value of production and consumption, the volume of export and import and the contribution to the employment. It was concluded that the establishment of the Physically Delivered Potato Futures Contract would help the development of financial markets and the hedging of all the sectors from the volatility of the potato prices.