Hemodiyaliz hastalarının uyku kaliteleri ve konfor düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Araştırma, hemodiyaliz hastalarının uyku kaliteleri ile konfor düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı ilişki arayıcı tipte gerçekleştirilmiştir. Araştırma, Aralık 2021-Ocak 2022 tarihleri arasında Kayseri il merkezinde bulunan ikisi kamu biri özel merkez olmak üzere üç hemodiyaliz merkezinde tedavi gören 126 böbrek yetmezliği hastası ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri Hasta Tanıtım Formu, Pitssburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) ve Hemodiyaliz Konfor Ölçeği (HKÖ) kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde güvenirlik analizi, tanımlayıcı istatistikler, bağımsız gruplarda t testi, ANOVA Varyans analizi, Pearson Korelasyon Analizi ve Lineer Regresyon analizi kullanılmıştır.Araştırmada, anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmaya katılan hemodiyaliz hastalarının %54'ünün kadın, yaş ortalamasının 57.12±13.33 ve %37.3'ünün 55-69 yaş aralığında, %60.3'ünün evli, %34.1'inin okur yazar, %82.5'inin çalışmadığı, %20.6'sının sigara ve %1.6'sının alkol kullandığı, %28'sinin 1-5 yıl arasında böbrek yetmezliği tanısı aldığı, %48.6'sının böbrek yetmezliği dışında kronik hastalık tanısı aldığı saptanmıştır. Araştırmada, hemodiyaliz hastalarının çoğunluğunun bir yıldan fazla süredir hemodiyalize girdiği, tamamının hemodiyaliz seans süresinin 4 saat olduğu, %95.2'sinin haftada 3 kez hemodiyalize girdiği ve %42.1'inin özel merkezde hemodiyalize girdiği, hemodiyalize bağlı en çok yorgun hissetme/enerjide azalma, kas krampları, uykuyu sürdürmede zorlanma, uykuya dalmada zorlanma, kaşıntı, kaygılı hissetme ve üzgün hissetme yaşadıkları saptanmıştır.Araştırmada, hemodiyaliz hastalarının PUKİ'nden ortalama 13.17±3.20 puan ve HKÖ'nden ortalama 31.35±6.26 puan aldıkları, hastaların uyku kalitesinin kötü düzeyde konforunun ise iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir. Araştırmada, hemodiyaliz hastalarının PUKİ toplam puanı ile HKÖ toplam puanları arasındaki korelasyon değeri negatif yönde ve düşük düzeyde (r=-0,297; p<0.005) anlamlı olduğu; hemodiyaliz hastalarındaki uyku kalitesindeki düşüşün konfor düzeyini anlamlı bir şekilde azalttığı belirlenmiştir. Araştırmada, hemodiyaliz hastalarının uyku kalitesi değişkeni ile hemodiyaliz tedavisi sürecindeki konfor değişkeni arasında anlamlı bir ilişki olduğu, hastaların uyku kalitesi düzeyi ile hemodiyaliz tedavisi sürecindeki konforun toplam varyansının %10.4'ünü açıkladığı, hemodiyaliz hastalarının kötü uyku kalitesinin hemodiyaliz tedavisi sürecindeki konforu -0.028 kat azalttığı ancak bu etkinin anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0.05). Sonuç olarak; hemodiyaliz hastalarındaki uyku kalitesi düzeyi ile hemodiyaliz konfor düzeyi arasında anlamlı ve düşük düzeyde ilişki olduğu belirlenmiştir. Araştırmada, hemodiyaliz hastalarının kötü uyku kalitesinin hemodiyaliz tedavisi sürecindeki konforu azaltıcı bir etki gösterdiği belirlenmiştir.

The research was carried out in a descriptive relationship-seeking type in order to determine the relationship between the sleep quality and comfort levels of hemodialysis patients. The research was carried out with 126 kidney failure patients who were treated in three hemodialysis centers, two of which are public and one private, located in Kayseri city center between December 2021 and January2022. The data of the study were obtained using the Patient Information Form, Pitssburgh Sleep Quality Index (PSQI) and Hemodialysis Comfort Scale (HDCS). Reliability analysis, descriptive statistics, independent groups t test, ANOVA analysis of variance, Pearson Correlation Analysis and Linear Regression analysis were used in the evaluation of the data. In the study, the level of significance was taken as p<0.05. In the study, hemodialysis patients participating of 54% were female, average 57.12±13.33 years old, 37.3% were between 55-69 years old, 60.3% were married, 34.1% were literate, 82.5% were unemployed, 20.6% were It was determined that smokers and 1.6% used alcohol, 28% were diagnosed with kidney failure between 1-5 years, 48.6% were diagnosed with chronic diseases other than kidney failure. In the study, the majority of hemodialysis patients were on hemodialysis for more than one year, all of them had a hemodialysis session of 4 hours, %95.2 were three times a week, and %42.1 were on hemodialysis in a private center, the most common hemodialysis-related feeling of tiredness/decreased energy, muscle cramps, difficulty in maintaining sleep, falling asleep. It was determined that they had difficulty in diving, itching, feeling anxious and feeling sad. In the study, it was determined that hemodialysis patients scored an average of 13.17±3.20 points in the PSQI and an average of 31.35±6.26 points in the HDCS, and the sleep quality of the patients was poor and their comfort was at a good level. In the study, the correlation value between the total score of PSQI and the total score of HDCS of hemodialysis patients was negative and low (r=-0.297; p<0.005). It was determined that the decrease in sleep quality in hemodialysis patients significantly reduced the comfort level. In the study, it was found that there was a significant relationship between the sleep quality variable of hemodialysis patients and the variable of comfort in the hemodialysis treatment process, it explained 10.4% of the total variance of the sleep quality level of the patients and the comfort in the hemodialysis treatment process, and the poor sleep quality of the hemodialysis patients decreased the comfort in the hemodialysis treatment process by -0.028 times. It was determined that this effect was not significant (p>0.05). As a result; It has been determined that there is a significant and low level relationship between the sleep quality level in hemodialysis patients and the hemodialysis comfort level. In the study, it was determined that the poor sleep quality of hemodialysis patients had a reducing effect on the comfort in the hemodialysis treatment process.