Torquemada dönemi İspanyol engizisyonu

Abstract

İlk olarak Orta Çağ’da kurulan, adeta zulmün ve şiddetin bir simgesi haline gelen engizisyon kurumu İspanya’da diğer yerlerden çok daha etkin bir pozisyonda ilerlemiştir. Şüphesiz bunda ülkede sayıları azımsanamayacak derecede var olan morisko ve marrano nüfusun etkisi yadsınamaz. Reconquista’nın tamamlanmasıyla bu iki unsur, ülkede artık istenmeyen kimseler haline gelip zorla din değiştirmeleri istenmiştir. Bu talebi yerine getirmeyenler ise çeşitli zulümlere maruz kalmışlardır. Biz bu çalışmada İspanyol Engizisyonu özelinde engizisyonun en etkili şahsiyetlerinden biri kabul edilen Torquemada’yı ele alacağız. İspanyol Engizisyonu, kuruluşu ve üstlendiği misyonu itibariyle diğer engizisyonlardan ayrılmış ve özellikle de “Gran Inquisidor” (büyük engizisyoncu) lakabıyla ünlenen Torquemada ile bambaşka bir kimliğe bürünmüştür. Torquemada İspanyol Engizisyonu’na altın çağını yaşatmış ve bunun neticesinde de krallık morisko, marrano ve diğer birçok heretik unsurlardan temizlenerek “din birliği” sağlanmıştır. Din birliği uğruna İspanya iktisadının en önemli unsurları olan marrano ve moriskolara uygulanan çeşitli zulümler İspanya’nın iktisadına ve kültürüne; diğer bir deyişle Endülüs medeniyetine ciddi zararlar vermiştir. Nitekim bu iki unsur daha sonra başta Osmanlı toprakları olmak üzere göç ettikleri yerlerin ekonomilerine ciddi katkılar sağlamıştır. Şüphesiz Torquemada’nın 1483’ten 1498’e kadar yaklaşık 15 yıllık sürede yaptıkları İspanyol Engizisyonu’nu ve elbette İspanya Krallığı’nı oldukça farklı noktalara itmiş, İspanya’da bağnazlığın yayılmasına ön ayak olup “beraber yaşama” (convivencia) olgusuna ciddi zararlar vermiştir. Verdiği bu zayiatlar nedeniyle ‘Endülüs medeniyet havzası’ ciddi yaralar almıştır. Torquemada öncülüğünde engizisyonun sağladığı bağnazlık ortamı Endülüs medeniyetinin 8 asırlık bilgi birikimine mal olmuştur. İspanya Müslümanların, Hristiyanların ve Yahudilerin bir arada yaşadığı bir toplum yapısını haizken engizisyon, bu yapıyı yerle bir ederek insanlığın gelişimine büyük bir ket vurmuştur.

The institution of the Inquisition, which was first established in the Middle Ages and became a symbol of cruelty and violence, has been much more active in Spain than elsewhere. Undoubtedly, the influence of the morisco and marrano population, which constituted a considerable number in the country, cannot be denied. With the completion of the Reconquista, these two elements became undesirables in the country and were asked to convert by force. Those who did not fulfill this demand were subjected to various persecutions. In this study, we will focus on Torquemada, who is considered one of the most influential figures of the Spanish Inquisition. The Spanish Inquisition differed from some other inquisitions in terms of its foundation and the mission it undertook, and it took on a completely different identity, especially with Torquemada, who became famous with the nickname "Gran Inquisidor" (the great inquisitor). Torquemada gave the Spanish Inquisition its golden age and as a result, the kingdom was cleansed of moriscos, marranos and many other heretical elements and 'religious unity' was achieved. For the sake of religious unity, various persecutions of the marranos and moriscos, the most important elements of the Spanish economy, caused serious damage to Spain's economy and culture; in other words, Andalusian civilization. As a matter of fact, these two elements made significant contributions to the economy in the places they migrated to, especially in the Ottoman lands. Undoubtedly, Torquemada's actions in the 15 years between 1483 and 1498 pushed the Spanish Inquisition and, of course, the Kingdom of Spain to quite different points, paved the way for the spread of bigotry in Spain and caused serious damage to the phenomenon of 'convivencia'. Due to these casualties, the 'Andalusian civilization basin' suffered serious wounds. The environment of bigotry provided by the Inquisition under the leadership of Torquemada cost the Andalusian civilization 8 centuries of knowledge. While Spain had a social structure in which Muslims, Christians and Jews lived together, the Inquisition destroyed this structure and hindered the development of humanity.