Âşıknamelerin Âşık Edebiyatı Araştırmaları Açısından Önemi Ve Âşık Ali Çatak’ın Âşıkname Türündeki Bir Destanı

Abstract

Âşıknamelerde bazı âşıklarla ilgi çeşitli bilgilere rastlamak mümkündür. Bu bilgiler arasında âşığın adı ve/ veya –varsa- soyadı, soyu / sülâlesi / ailesi, memleketi, sosyokültürel çevresi, fiziki yapısı, karakter özellikleri, eğitimi, mesleği, gezip gördüğü yerler, âşık sanatı içindeki yeri (mahlası, saz çalıp çalmadığı, doğmaca söyleyip söylemediği, atışma yapıp yapmadığı, hikâye anlatıp anlatmadığı, âşıklıkta ustası / ustaları olup olmadığı, yetiştirdiği çırakları olup olmadığı, rüyada bade içip içmediği, vb.), mensup olduğu âşık kolu, mensup olduğu dinî ve tasavvufi zümre, vd. sayılabilir. Bu türdeki bazı destanlarda geçen ipuçlarından hareketle bazı âşıkların yaşadığı yüzyıl hakkında bile çıkarımda bulunmak mümkün olabilmektedir. Bu bilgiler, özellikle hakkında fazla bilgi bulunmayan âşıklarla ilgili yapılacak araştırmalar açısından büyük önem taşımaktadır. Âşık veya âşıkların başka âşıklar üzerindeki etkisini, yaşadığı dönemde veya ölümünden sonraki dönemlerde başka âşıkların gözüyle nasıl değerlendirildiğini göstermesi bakımından da âşıknamelerin değeri büyüktür. Bu bilgiler arasında âşık edebiyatı tarihine ışık tutacak yeni bilgiler de yer alabilir. Bununla birlikte âşıkname söyleyen / yazan âşığın âşıknamede / şairnamede yer verdiği âşıklarla ilgili değerlendirmelerini mutlak doğru kabul etmek de yanlış olacaktır. Âşıkların başka âşıklardan bahsederken şahsi duygu ve düşüncelerini katarak bazı âşıkları aşırı övme, bazılarını ise taşlama yoluna gidebilecekleri de araştırmacılar tarafından göz ardı edilmemelidir.