Arap ve Süryânî alfabeleri

Abstract

Sina yarımadası menşeli yazılardan evrilen ve en eski alfabetik yazı olduğu düşünülen Finike yazısı, milattan önce sekizinci veya dokuzuncu yüzyıllarda Ârâmî dilinin oluşumunda rol oynamıştır. Böylece Ârâmî alfabesi Kenanlılar alfabesinden türeyerek birçok devletin resmi alfabesi olarak kullanılmıştır. Bu alfabe Şam ve çevresinde Nebâtî, Tedmürî, Süryânî ve İbrânî yazılarına dönüştürülmüştür. Süryânî alfabesi dönemin adeta uluslararası yazısı haline gelmiş, Sâsânî imparatorluğu dahi bu alfabeyi istimal etmiştir. Böylece Asya’da Süryânî alfabesi hızlı bir şekilde yayılarak, Moğolistan’dan Çin sınırlarına kadar yoğun bir şekilde yayılmıştır. Sâmî dillerinin oluşumunda Ârâmî dilinin büyük etkileri olduğu gibi Ârâmî alfabesinin de çok sayıda uygar milletlerin alfabelerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bazı ince ayrılıklar dışında Ârâmî alfabesiyle benzerlik arz eden Süryânî alfabesi, Tedmür ve Nebâtîler aracılığıyla Arap alfabesini büyük ölçüde şekillendirmiştir. Ayrıca İslâmiyet’ten önce Araplar tarafından iki tür yazı kullanıldığı yapılan arkeolojik keşiflerle ortaya çıkmıştır. Biri Kuzeyde kullanılan ve Kur’ân’ın da yazıldığı günümüz Arap yazısı, diğeri ise güney Arap yarımadasında kullanılan Müsned yazıdır. Görüldüğü üzere kökleri milattan öncelerine kadar dayanan günümüz Arap ve Süryânî alfabeleri, büyük ölçüde önem arz etmektedir. Sunacağımız çalışmalardan görüleceği gibi Arap ve Süryânî alfabeleri ayrı olarak araştırılmışlarsa da iki alfabenin aynı çalışmada incelendiği tespit edilememiştir. Serdedilen malumatlardan sonra, konunun önemini somut bir şekilde göstermek üzere “yazının önemi” başlığı altına ehemmiyet arz eden gerekli bilgilere yer verilecek ve “alanda yapılan çalışmalar” bölümünde alan literatürü derli bir şekilde aktarıldıktan sonra çalışmaya geçiş yapılarak Arap ve Süryânî alfabeleri irdelenecektir.