Cumhuriyet dönemi romanlarında nezaket ifadeleri

Abstract

Bu çalışmada Cumhuriyetin kuruluşundan bugüne dek belirli aralıklarla yazılmış altı roman incelenmiştir. Romanların farklı dönemlerden seçilmesinin sebebi kullanılan nezaket ifadelerinin Türkiye Türkçesinde geniş bir zaman diliminde ne gibi değişiklikler gösterdiğini göstermektir. Bununla birlikte nezaketin hangi işaretleyicilerle gösterildiğinin tespiti çalışmanın diğer amacıdır. Bu çalışmanın veri tabanı kurgusal sözlü dil kullanımlarının yazılı hâle getirilmiş kullanımlarından oluşmaktadır. Bu çalışmada Yakup Kadri Karaosmaoğlu'nun Kiralık Konak (1922), Reşat Nuri Güntekin'in Yaprak Dökümü (1930), Peyami Safa'nın Yalnızız (1951), Yaşar Kemal'in İnce Memed-1 (1955), Hüseyin Nihal Atsız'ın Ruh Adam (1972), Nazan Bekiroğlu'nun Nar Ağacı (2012) adlı romanları taranıp Brown ve Levinson'ın (1987) nezaket kuramı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Birinci bölümde çalışmanın araştırma problemi, amacı, yöntemi ve konusu anlatılmıştır. İkinci bölümde konunun kuramsal çerçevede açıklaması yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise taranan romanlardan elde edilen örnekler Brown ve Levinson'ın nezaket kuramı çerçevesinde incelenmiştir. Ayrıca bu örnekler Hirik'in (2018) Türkçede Tekrarlı Yapı Sınıfları adlı çalışmasında kullandığı sınıflandırmaya göre değerlendirilmiştir. Böylece Brown ve Levinson'un anlamsal sınıfları ile Hirik'in yapısal sınıfı ifadeler bağlamında karşılaştırılmıştır. Sonuç kısmında ise çalışmada elde edilen veriler bütüncül bir gözle değerlendirilmiştir.

In this study, six novels, written at significant intervals from the foundation of the Republic until the present day, are studied. The reason for the selection of novels from different periods is to show what changes the courtesy statements used showed in the Turkish language of Turkey over an extensive period. Additionally, determining with which markers kindness shown is the other purpose of the study. The database of this study consists of the use of fictional oral language rendered into written usages. In this study, Yakup Kadri Karaosmaoğlu's The Rented Mansion (1922), Reşat Nuri Güntekin's The Fall of Leaves (1930), Peyami Safa's We are Alone (1951), Yaşar Kemal's Memed, My Hawk (1955), Hüseyin Nihal Atsız's Soul Man (1972), Nazan Bekiroğlu's Pomegranate Tree (2012) named novels scanned and Brown and Levinson's novels (1987) are evaluated within the framework of the theory of politeness. In the first part, the study's research problem , the purpose of the study, the method, and the subject of the study are explained. In the second part, the subject are explained in a hypothetical framework. In the third part, the samples obtained from the scanned novels are examined within the framework of Brown and Levinson's theory of kindness. In addition, these examples are evaluated according to the classification used in the study of Hirik's (2018) named Repetitive Structure Classes in Turkish. Thus, Brown and Levinson's semantic classes and Hirik's structural class are compared in the context of expressions. In the conclusion part, the data obtained in the study are evaluated with a holistic view.