Mekânsal semiyotik ve politik semantik açısından kentsel metnin dönüşümü: Nevşehir’de kamusal mekân isimlendirmeleri örneği

Abstract

Bu makale yeni kent sosyolojisi ve toponimik politikaya ilişkin bir örnek olay incelemesidir. Semiyo-tik ve politik semantik çağdaş kent politikası, eleştirel toponimi, kültürel mekân ve hafıza çalışmala-rının önemli konularından biridir. Mekân isimlendirmeleri kentsel mekânın toplumsal üretiminde hayati bir rol oynar: isimler iktidarın bir ifadesidir ve isimlendirme pratikleri mevcut ve değişen güç asimetrilerini yansıtır. Bu araştırmada Türkiye’deki küçük bir kent, Nevşehir özelinde mekân (yeniden) isimlendirmeleri sürecinin ve değişen kentsel metnin politik olarak nasıl okunabileceği tartışılmıştır. Son on beş yılda, özellikle 2016 sonrasında kent yoğun bir mekân isimlendirme süreci yaşamış ve kentsel metin radikal bir şekilde dönüştürülmüştür. Bu süreçte üç eğilim ayırt edilebilmektedir: Türk-İslam sentezinin nüksedişi, anma mekânlarının tezahürü ve kentsel metnin millileştirilmesi ile kentsel yapılı çevrenin neoliberal-muhafazakâr metalaştırılması ve dinselleşti-rilmesi. Özellikle 15 Temmuz Darbe Girişiminden sonra politik rejim değişikliğine işaret eden yeni bir tarihsel anlatıyla kamusal mekânlar yeni bir kimlik, tarihsel hafıza ve mekân kurmak üzere yeniden isimlendirilmiştir. Bu makalede sunduğumuz, örnek olay yaklaşımının ampirik zenginli-ğine dayanan ve kent metninin dönüşümünü semiyotik, söylem analizi, politik semantik ve ideolo-jik eleştiri penceresinden yorumlayan veriler etnografik tekniklerle toplanan ve nitel analize dayalı bir çalışmanın sonucudur. 2017-2018 yılları arasında katılımlı gözlem, odaklı kent gezileri, enfor-mel sohbetler, medya ve gri literatür taramasına dayalı kapsamlı bir saha çalışması gerçekleştiril-miştir.