Fıkıh usûlünde istisna

Abstract

Fıkhın ana kaynakları Kur'ân-ı Kerîm ve Sünnettir. Arapça olan bu iki kaynağın metinlerini yorumlama üzerine İslam düşüncesinde ilk devirlerden itibaren yazılar yazılmıştır. Nass dediğimiz bu iki kaynağın doğru anlaşılması için her şeyden önce Arap dili kurallarının iyi bilinmesi gerekir. Bütün dillerde kelimeler arasında bağlar kuran ve cümlenin anlam yüküne etki eden harf ve edatlar mevcuttur. Özellikle kendisinden hüküm elde edilen kaynak metinlerin anlaşılmasında bu edatların önemli bir işlevi vardır. Arapça da hurûfu'l-meânî, Türkçe de edat olarak isimlendirilen kelime öbekleri İslam Hukukçularının hükümlere ulaşmasında önemli bir rol oynamaktadır. İstisna edatlarının fıkıh usûlündeki yeriyle alakalı bu tezimiz bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin konusu, amacı, önemi ile araştırmanın kaynak ve yöntemleriyle ilgili bilgi verilmektedir. Birinci kısımda istisnanın kavramsal çerçevesi çizilmektedir. İstisnanın tanımı, edatları, kalıpları, şartları, türleri, fıkıh usûlünde bağlantılı olan âmm, hâs, tahsis, nesih, kasr gibi konular işlenmektedir. Ayrıca tahsis ile nesihten farkları, istisnanın delaleti, konunun literatürdeki yeri işlenmiştir. İkinci kısımda ise istisna konusunda usulcüler arasında hangi konularda tartışmalar yaşanmış, bu konularla ilgili görüşler ve delillere yer verilmiştir. Üçüncü kısımda ise ikinci kısımda yer alan tartışmaların furu' fıkha yansımaları anlatılmıştır. Sonuç kısmında ise fıkıh usûlünde ulaştığımız sonuç ve tespitlere yer vermeye çalıştık. Anahtar Kelimeler: İstisna, Fıkıh Usûlü, Tahsis, Beyan

The main sources of fiqh are the Quran and Sunnets. The writing have been written in Islamic thought on interpreting the texts of these two sources in Arabic. First of all, the Arabic language rules must be known in order that these two sources, which we call Nass are understood correctly. In all languages, there are letters and prepositions that establish relations between words and affect the meaning load of the sentence. These prepositions have an important function especially in the understanding of the source texts that judgements have been gotten by. The phrases named hurûfu'l-meânî in Arabic and prepositions in Turkish play an important role in Islamic Lawyers' reaching to judgements. This thesis related to the place of exception prepositions in fiqh method consists of an introduction and three main sections. In the introduction part, the information about the subject, purpose and importance of the thesis, the sources and methods of the research is given. In the first part, the conceptual framework of the exception is drawn. The subjects such as definition, prepositions, patterns, conditions, types of exception and jurisdiction, alms, allocation, termination, kasr which are related in fiqh method are covered. In addition, its differences from the allocation and collateral, the sign of the exception, the place of the subject in the literature are covered. In the second part, in what issues the discussions have been about the exception among the methodologists, and opinions and evidences on these issues were included. In the third part, the reflections of the discussions in the second part to the practice of fıqh are explained. In the conclusion part, we tried to include the results and determinations we reached in the fiqh method. Keywords: Exception, Fiqh Procedure, Allocation, Declaration