Küresel ilkeler sözleşmesine üye olan işletmelerde çalışma standartları: Türkiye’deki bazı üye işletmelerde işgücüne sağlanan avantajlar açısından bir değerlendirme)

Abstract

Kendisini “166 ülkede, 10.435 işletme ve 3.000’in üzerinde işletme dışı üyesi ile dünyanın en büyük kurumsal sürdürülebilirlik inisiyatifi” olarak tanımlayan Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (BM KİS), tüm insanlara, topluluklara ve pazarlara fayda sağlayan sürdürüle bilir ve kapsayıcı bir küresel ekonomi yaratmak için kurumların iş birliği ile harekete geçmelerini teşvik etmek amacıyla 2000 yılında çalışmalarına başlamış bulunmaktadır. Kendisine üye işletmelerin stratejilerini; insan hakları, çalışma standartları, çevre ve yolsuzlukla mücadele olmak üzere dört temel alanda belirlenmiş olan 10 ilke ile uyumlu hale getirmeleri için desteklemektedir ve en son açıklanan 2020 yılı rakamlarına göre Türki ye’de de 227’si aktif olmak üzere toplam 251 üyeye sahiptir. İşletmelerin yayınlanan bu on ilkeye uygun bir çalışma anlayışına sa hip olmak üzere harekete geçmesini bekleyen sözleşmenin dört ilkesi ça lışma standartları alanındadır. İlkeler sırasıyla (Global Compact Network Türkiye, 2020b); İlke 3: İşletmeler sendika ve toplu iş sözleşmesi özgürlü ğüne; İlke 4: Zorla çalıştırma ve zorunlu çalıştırmanın her türünün ortadan kaldırılmasına; İlke 5: Çocuk istihdamının tamamen ortadan kaldırılması na; İlke 6: İşe alım ve işe yerleştirmede ayrımcılığın ortadan kaldırılması na önem vermelidir, şeklinde ifade edilmektedir. Tüm dünyadaki çalışma hayatında özellikle sorunlu alanlar olarak görülen başlıklara değinen bu ilkelerin uygulandıkları işletmelerde insan kaynakları yönetimi uygula malarının kapsamını genişletmesi ve hak savunucu/koruyucu bakış açısı itibariyle işgücü açısından avantajlı çalışma standartları oluşturulmasına vesile olması muhtemeldir. Buradan hareketle bu çalışmada küresel ilkeler sözleşmesine üye olan işletmelerdeki çalışma standartları, Türkiye’deki bazı üye işletme lerde işgücüne sağlanan avantajlar açısından incelenmiştir ve bahsi geçen sözleşmeye üye olma durumunun işletmelerin insan kaynakları yönetim anlayışlarına muhtemel katkıları ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu konuda, ülkemizde ve dünya literatüründe yapılmış başka bir çalışmaya rastlan mamıştır. Bu yönüyle mevcut çalışmanın, bu konuya ve bu konu ile ilgi lenen araştırmacılara katkı sağlayacağı ve geniş çaplı başka araştırmalara ışık tutacağı beklentisi mevcuttur.