Nevşehir’de günümüze ulaşamayan bir Osmanlı yapısı: Tahtalı Kahvehane

Abstract

Kapadokya Bölgesi, Doğal ve Arkeolojik Sit Alanlarının yanı sıra Osmanlı’nın geç dönemine ait sivil mimari örneklerin değeri ile de ön plana çıkmaktadır. Özellikle Ürgüp, Göreme, Avanos, İbrahimpaşa, Ortahisar, Mustafapaşa ve Nevşehir Kalesinin etrafında bu tarz yapıların günümüze ulaşan varlığı gözlemlenmektedir. Ancak çoğu, doğal ya da insan faktöründen dolayı bakımsız kalmış, terkedilmiş ya da yıkılarak günümüze ulaşamamıştır. Bu yapılardan biri de Tahtalı Kahvehanedir. Tümüyle yıkılmış ve günümüze ulaşamamış, şehrin silüetinde önemli yer tutan ya da tarihi bir kompozisyon özelliği taşıyan yapıların yeniden yapılması restitüsyon, restorasyon ve rekonstrüksiyon alanlarında uygulamaya yönelik adımlar olarak görülebilir. Diğer taraftan geleneksel yapım tekniği, malzeme, plan, mimari ve bezeme özelliklerinin sürdürülebilirliği yönüyle de sanat tarihi araştırmalarına kaynak teşkil eder. Tarihe tanıklık etmiş bu türden yapıların korunması muhakkak gerekli olsa da korunamadığı durumlarda fotoğraflardan, mimari izlerinden, sözlü ve yazılı kaynak araştırmalardan yola çıkarak tekrar ayağa kaldırılması önemlidir. Bu çalışmada bahsedilecek Tahtalı Kahvehane erken örneklerini 16. yüzyılda İstanbul’da gördüğümüz kahve mekânlarının taşradaki yerel bir uygulamasıdır. Yapının aslına sadık kalınarak yeniden inşa edilmesinin kale çevresindeki tarihsel silüetin sürekliliğinin korunmasına da yardımcı olacağı kanaatindeyiz.

Cappadocia, along with its natural and archaeological sites, is well-known for exhibiting important examples of civil architecture from Late Ottoman era. Especially, around Ürgüp, Göreme, Avanos, İbrahimpaşa, Ortahisar, Mustafapaşa and Nevşehir Castle, examples of civil architecture which survived until today can be seen. However, many of the constructions fell into ruins due to the natural or human factors, deserted or were destroyed therefore they did not reach to-day. One of these structures is the building known as Tahtalı Kahvehane (Tahtali Coffee House). The reconstruction of buildings, which are destroyed completely and could not survive but important for the city’s historical environment and carrying historical identity, can be regarded as steps for practicing in departments of restitution, restoration and reconstruction. Moreover, it constitutes a source for art historical study with its important role on sustainability of conventional construction techniques, material, plan and characteristics of architecture and decoration. Although it is necessary to conserve this type of buildings which are considered as witnesses of history, in some conditions which they could not be protected it is important to reconstruct them by relying on photographical sources, architectural traces and verbal and textual resources. Tahtalı Kahvehane, which is the building this paper concerned, is the local example of coffee houses which are those earliest examples dated back to 16th century in Istanbul. We suppose that reconstructing the building by giving priority to its originality will help to protect sustainability of historic environment around the castle.