Hacı Bektaş Veli menakıbnâmelerinde ağaç kültü:Hırka dağı örneği

Abstract

Hacı Bektaş Veli Türkistan’da dünya’ya gelmiştir ve İslam dini öğretileri çerçevesinde bir eğitim almıştır. Hacı Bektaş Veli eski Türk Alperen geleneği içerisine Anadolu’ya gazi olarak gelmiş ve buradaki inanç boşluğunu doldurmuştur. Anadolu’ya ayak basmasının üzerinden sekiz yüzden fazla yıl geçmesine rağmen etkisi günümüzde devam etmekte ve türbesi Türkiye’deki en önemli ziyaret merkezlerinden birisi konumunda bulunmaktadır. Ancak Hac Bektaş Veli’nin menkıbelere göre ilk Semâ’ya durduğu ve çile çıkardığı yer Hırka dağıdır. Hırka dağ Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesi ile Gülşehir ilçesinde bulunan ve zamanında bol miktarda ardıç ağaç’ının yetiştiği bir dağdır. Eski Türk inancında hem dağ hem de ağaç kültü mevcuttur. Ardıç ağacı ise Eski Türk kült inancında kayın ağacından sonra ikinci kutsal ağaçtır. Hırka dağı Hacı Bektaş Veli Menakıbamelerinde, dağ, Ağaç Kültü’nün geçtiği mekândır ancak günümüzde bu durum yeterince bilinmemektedir. Hırka dağı Gülşehir halkı tarafından bilinen ve zaman zaman çıkılan bir mesire alanıdır. Ancak bu durumun kökünde yüzyıllar öncesinden gelen kült inançlar etkili olmalıdır.

Hacı Bektaş veli was born in Turkistan ( Central Asia) and had Islamic education. Hacı Bektaş Veli came to Anatolia as ghazi in terms of Turkish Alperen customs. Although it has been more than eight hundred years since he arrived in Anatolia, the impression is seen in our day. His tomb is one of the important places to visit. According to epics, the place where Hacı Bektaş Veli did the first religious rituels ( sema durmak, çile çıkarmak) is Mount Hırka. According to old Turkish belief, there are both mountain and tree cults. Juniper tree is the second sacred tree after beech tree in old Turkish cult belief. Altough Mount Hırka is the place mentioned in Hacı Bektaş Veli Legends, it is not known enough by people except for the people from Gülşehir. It is a resort for people in Gülşehir. Moreover cult faiths, gone on for ages, come into play.