Yukarıya doğru hareketlilikte bir imkan ve sınırlılık olarak Türkiye’de meslek liseleri: Eskişehir örneği üzerine sosyolojik bir araştırma

Abstract

ürkiye’de meslek liseleri, çoğunluğu düşük gelir gruplarından gelen genç nüfusa mesle-ki ve teknik beceriler kazandırarak istihdam olasılığını artıran ve yoksulluktan kurtul-ma şansı tanıyan çeşitli avantajlarla ilişkilendirilebilmektedir. Bu okullar aynı zamandakentsel alanda genç nüfusun yukarıya doğru sosyal hareketliliğini engelleyen bir bariyer ya da eşitsiz-liği kuşaktan kuşağa aktaran bir yoksulluk tuzağı olma gibi bir takım sosyal ve ekonomik dezavantaj-lara da konu olabilmektedir. Bu araştırma, avantaj ve dezavantajlar bağlamında, öğrencilerin eğitimalmakta oldukları meslek liseleri ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmayı ve bu görüşleri temel sosyolojikyaklaşımlar çerçevesinde değerlendirmeyi amaçlamaktadır.Araştırma, 2016 Aralık-2017 Ocak aylarında Eskişehir İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 7 adetmesleki ve teknik Anadolu lisesinde yürütülmüştür. Nicel veriler 12. sınıfta eğitim gören 796 öğrenci-den anket tekniği ile nitel veriler ise 9 öğretmen, 8 mezun, 8 öğrenci olmak üzere 25 kişiden yarı yapı-landırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Öğrencilerin çoğunluğu istihdam hızı ve kolaylığı, işgücüpiyasasında tutunabilme, ön lisans programlarına yerleşebilme imkânları bakımından meslek liselerinidaha avantajlı bulmaktadır. Araştırma kapsamındaki öğrenciler meslek liselerini kentsel alandaki rekabetedayalı iş gücü piyasasında iş bulmanın en kolay, en hızlı ve en ucuz yolu olarak görmektedir. Anadoluliseleri ise üniversiteye giriş sınavlarında daha iyi puan alabilme bakımından avantajlı görülmektedir.Öğrenciler için Anadolu liseleri, lisans düzeyindeki yükseköğretim programlarına girişi kolaylaştırmasıbakımından, daha iyi bir çalışma hayatı, görece yüksek ücret, daha iyi çalışma koşulları ve yüksek sos-yal statü anlamına gelmektedir. Bulgular bütünlüklü olarak değerlendirildiğinde, öğrencilerin çoğun-luğu için meslek liselerinin umut ve umutsuzluğun kesiştiği bir konumda yer aldığı görülmektedir.