Demokrat Parti Dönemi'nde Kayseri olayları

Abstract

Demokrasi tarihimizde, özellikle çok partili hayata geçtikten sonra birçok siyasi çekişme ve üzücü hadise yaşandı. Demokrat Parti döneminde Kayseri'de yaşanan siyasi olaylar ve sonrasındaki gelişmeler buna bir örnektir. Cumhuriyetin ilanından 1946 tarihine kadar iktidar tek elden yönetildi. 1946 yılından itibaren Demokrat Parti de CHP'ye alternatif olarak Türk siyasi hayatına girdi. 1950 seçimlerinde bu yeni partinin 10 yıllık iktidar süreci başladı. DP iktidarının özellikle ilk yıllarında olumlu gelişmeler yaşandı. Ancak 1957 seçimlerinden sonra muhalefet grubu ve basın, bilhassa özgürlükler konusunda iktidarın uygulamalarına karşı eleştirilerini artırdı. Toplum, siyasi hayatı bakımından adeta ikiye ayrıldı. Bu durum öyle bir hal aldı ki, Anadolulun küçük bir kasabasında bile vuku bulan hadiseler yurt genelinde yankı buldu. Kayseri ili, Yeşilhisar ilçesinde CHP İlçe Başkanının Mart 1960 tarihinde DP'li Belediye Başkan Vekiline ateş etmesi üzerine yaşanan gerginlikler, Hükümet Konağının basılmasına kadar ilerledi. Bu ilçedeki olayları mahallinde incelemek, ayrıca Kayseri CHP İl Kongresine katılmak üzere Kayseri'ye hareket eden CHP Genel Başkanı İsmet İnönü ile beraberindeki milletvekillerinin içinde olduğu tren, 2 Nisan 1960 tarihinde Himmetdede İstasyonunda Kayseri Valiliği'nin emri üzerine durduruldu. Tren 173 dakika bekletildikten sonra yol açıldı ve İnönü trenle Kayseri'ye geldi. Ertesi gün İnönü, Ankara'ya Yeşilhisar üzerinden dönmek istedi fakat CHP konvoyu bir kez daha yetkililer tarafından İncesu'da durduruldu. İnönü Yeşilhisar'ı ziyaret edemeyince mecburen başka bir güzergâhı kullanarak Ankara'ya döndü. İnönü Ankara'ya döndükten sonra TBMM'de Tahkikat Komisyonu kuruldu. Ülke genelinde çalkantılı olaylar yaşandı. Nihayetinde 27 Mayıs 1960 tarihinde ordu yönetime el koydu. Bu olaylar daha sonra Yassıada'da görüşülecek olan Kayseri Olayları Davasının dayanak noktası oldu. Celal Bayar ve Adnan Menderes'inde içinde bulunduğu sanıklar, Anayasayı değiştirme, ihlal etme; şiddet ve cebire başvurma iddialarından dolayı yargılandılar. Bu davanın sanıkları çeşitli cezalar aldı. Anahtar Kelimeler: Kayseri Olayları, Himmetdede, Yeşilhisar, Demokrat Parti, İsmet İnönü.

Throughout our democratic history, particularly after the transition to a multi-party system , many political conflicts and sad events have occurred. In the period of DP (Democrat Party) the political events and the developments following them in Kayseri are an example of this. From the proclamation of there public to 1946 there was a single-party government. As of 1946 DP (Democrat Party) participated in theTurkish political life as an alternative to CHP (Republican People's Party). After the elections in 1950 the ten-years power period of this new party began. Especially in the first years of DP government positive developments took place. However, after the elections in 1957 the opposition and the press extended their criticism of the government's practices related to freedoms. The society was virtually divided into two. This situation had grown to such an extent that the events that occurred in even a small town of Anatolia drew attention across the country. The tension after the district head of CHP fired at the deputy mayor of DP in Yeşilhisar, Kayseri in March, 1960 ended up with the attack on the town hall. The party leader of CHP, İsmet İnönü, and the members of parliament with him were coming to Kayseri by train to investigate the events on site and also to attend the Kayseri Province Caucus when the train was stopped at the Himmetdede Station at the behest of the governor of Kayseri on 2nd April, 1960. After the train waited for 173 minutes, the railway was unblocked and İsmet İnönü arrived in Kayseri. The next day İnönü wanted to back to Ankara via Yeşilhisar, but the CHP convoy was once again stopped by the authorities at Incesu. Inönü returned to Ankara by using another route when he could not visit Yeşilhisar. After İnönü went back to Ankara an Investigation Commission was set up in TBMM (Grand National Assembly of Turkey), Some turbulent events occurred throughout the country. In the end the army seized power on 27th May, 1960. These events provided a basis for 'The Case of Kayseri Events' which would be tried on Yassıada afterwards. The suspects including Celal Bayar and Adnan Menderes who had influence on these events were judged with the crime of amending and violating the Constitution and resorting to the use of force. On the trial the suspects received various sentences. Keywords: Kayseri Events, Himmetdede, Yeşilhisar, Democrat Party, İsmet İnönü