İnler yaylası Pb-Zn-(Cu) yatağının mineralojik ve jeokimyasal özellikleri (Şebinkarahisar/Giresun)

Abstract

İnler Yaylası Pb-Zn-(Cu) yatağı, Doğu Pontidler'in Güney Zonunda ve Şebinkarahisar'ın (Giresun) yaklaşık 23 km kuzeybatısında yer alır. Cevherleşme Üst Kretase yaşlı riyodasit/dasit ve andezitik kayaçlar içerisinde KD-GB doğrultulu kırık hatlar boyunca masif damar, mercek ve saçınımlı tipte gelişmiştir. Bölgede hidrotermal çözeltilerin işlevleri sonucu yan kayaçta serisitleşme, silisleşme, kloritleşme, epidotlaşma, karbonatlaşma ve hematitleşme gibi alterasyon ürünleri gelişmiştir. Cevherleşmenin mineral parajenezi bolluk sırasına göre sfalerit, galen, pirit, kalkopirit, bornit, fahlerz, kovellin, azurit, hematit ve simitsonitten oluşur. Kuvars, kalsit ve barit ise gang mineralleridir. Bölgedeki cevher minerallerinin dokusal özelliklerine göre Pb-Zn-(Cu) cevherleşmesi için hipojen evrede üç ana faz tanımlanmıştır. I. Fazı temsil eden sfalerit ve piritler iri kristalli ve kataklastik dokuya sahiptir. Kalkopirit ve fahlerz ise sfaleritler içerisinde ayrılım dokuları sunar. II. Fazın cevher mineralleri erken oluşan cevher minerallerinin kırıkları boyunca ve/veya ornatarak gelişmiştir. Bu fazda galen, pirit, kalkopirit; fahlerz ve bornit çökelmiştir. III. fazda taban kayaçlarında yığışımlar şeklinde framboidal dokulu piritler gelişmiştir. Süperjen evre ise kalkosin, hematit, azurit ve simitsonit mineralleri ile temsil edilir. Cevherleşmeye ev sahipliği yapan Üst Kretase yaşlı volkanik kayaçlar hareketsiz davranan element diyagramlarına göre riyodasit/dasit ve trakiandezit bileşimine ve kalk-alkalen karakterine sahiptir. İlksel mantoya göre normalize edilmiş element diyagramlarında, volkanik kayaçlar büyük iyon çaplı litofil elementlerce (LILE; Rb, Ba, Th ve K) kalıcılığı yüksek elementlere (HFSE; Ta, Nb, Ce, Hf, Y, Zr ve Ti) göre zenginleşme eğilimi ile magmanın yitim zonu ile ilişkili tektonik yerleşimden türediğine işaret eder. Tektonik ayırtman diyagramlarında ise volkanik kayaçlar yay volkanitleri alanı ve yakınına düşer. İnler Yaylası Pb-Zn-(Cu) yatağında galen, pirit ve kalkopiritler ana elementler dışında iz element bakımından oldukça fakirdir. Sfaleritler ise düşük Mn (ort. %0.25), Cd (ort. %0.34) ve Fe (ort. %2.66) gibi iz elementleri barındırır. Sfaleritlerdeki Zn/Cd oranlarına (ort. 171.45) göre bölgedeki cevherleşme granitik magmatizma ile ilişkili gelişmiş hidrotermal tip bir yataktır.

Inler Yaylası Pb-Zn-(Cu) deposit is located about the 23 km northwest of Şebinkarahisar (Giresun) in the South Zone of the Eastern Pondites. Mineralization is developed as massive veins, lenses and disseminated types along of the NE-SW trending fracture lines in the Upper Cretaceous rhyodacite/dacite and andesitic rocks. As a result of the functions of hydrothermal solutions in the region, alteration products such as sericitization, silicification, chloritization, epidotization, carbonation and hematitization are developed in the wall rock. According the order of the mineral abundance, mineral paragenesis of mineralization consists of sphalerite, galena, pyrite, chalcopyrite, bornite, fahlerz, covelline, azurite, hematite and simitsonite. Quartz, calcite and barite are gangue minerals. According to the textural properties of ore minerals in the region, three main phases have been identified for hypogene Pb-Zn-(Cu) deposition. In the phase I, sphalerite and pyrites have generally coarse crystalline and cataclastic texture. Chalcopyrite and fahlerz present exsolution textures within sphalerites. Phase II ore minerals are developed by filling fractures and/or substituting of the early ore minerals. In this phase, galena, pyrite, chalcopyrite; fahlerz and bornite are precipitated. In the phase III, framboidal textured pyrites are developed as agglomerates in the base rocks. As for the supergene stage is represented by chalcocin, hematite, azurite and simitsonite. According to the immobile element diagrams, the Upper Cretaceous volcanic rocks that host the mineralization have rhyodacite/dacite and trachyandesite composition and calc-alkaline character. In Primitive mantle normalized element diagrams, volcanic rocks show large ion lithophile elements (LILE; Rb, Ba, Th ve K) enrichment with respect to high field strength elements (HFSE; Ta, Nb, Ce, Hf, Y, Zr ve Ti) indicating that magma is derived from the subduction zone. In the tectonic discrimination diagrams, the volcanic rocks fall into and near the arc volcanic area. In the Inler Yaylası Pb-Zn-(Cu) deposit, galena, pyrite and chalcopyrite are very poor in trace elements except for the main elements. Sphalerites contain low trace elements such as Mn (mean 0.25%) and Cd (mean 0.34%) and Fe (mean 2.66%). According to the Zn/Cd ratios (mean 171.45) in the sphalerites, mineralization in the region is developed a hydrothermal type deposit associated with granitic magmatism.