Hayr kelimesinin tamlama içerisinde Allah’a atfen kullanıldığı ifadeler ve Türkçeye çevirisi

Abstract

Bu çalışmada “hayr + ism-i fâil” şeklinde formüle edilen ve Allah‟a atfen kullanılan ifadelerin, anlam alanı ve meallere yansıması üzerinde durulmaktadır. Bu ism-i fâiller “mâkir”, “râzık”, “fâsıl”, “hâkim”, “fâtih”, “ğâfir”, “râhim”, “vâris”, “münzil” ve “nâsır” şeklindedir. Kur‟an‟da zikredilen bu ifadelerin anlamının tespitinde hayr kelimesinin kullanım alanı ve Kur‟an‟da mevcut Allah tasavvurunun dikkate alınması gerekmektedir. Bu minvalde Kur‟an bütünlüğünün yanı sıra ifadelerin geçtiği ayetlerin bağlamı, ilgili ifadelerin anlam alanının tespitinde, özellikle inceleme yöntemi olarak benimsenmiştir. Nitekim hayr kelimesi, mutlak ve mukayyet anlamda iyilik ve üstünlük anlamlarını ihtiva etmektedir. Bu kelime eşi ve benzeri olmayan Allah için kullanılınca kıyas kabul etmeyen, mutlak anlamda bir üstünlüğü ifade etmektedir. Hayr kelimesinin geçtiği bu tamlamaların, meallerde farklı şekillerde anlamlandırıldığı görülmüştür. Çalışmada ilahî murada uygun bir Allah tasavvurunun zihinlere yerleştirilmesi ana hedefi doğrultusunda, ilgili ifadelerin en doğru şekilde meallere yansıtılması için bu terkipler tek tek ele alınmıştır. Bu amaçla özellikle Tefsir alanında ihtisas sahibi kişilerce hazırlanan sekiz Türkçe meal üzerinde hayr kelimesinin geçtiği bu terkipler incelenmiştir. İlgili meal çalışmalarının çoğunda özellikle lafzî çeviriye aşırı bağlılıktan bu tamlamaların anlam alanına uygun bir çevirinin yapılmadığı görülmüştür. Neticede hayr kelimesinin yer aldığı ilgili tamlamaların, eşi ve benzeri bulunmayan Allah‟ın sıfat ve fiillerindeki mutlaklığı göz önünde bulundurularak hiçbir varlık ile kıyas edilmeksizin çevrilmesi gerekmektedir.

In this study, the meaning of the expressions formulated as “khayr + active participle noun” and used in reference to God and their reflection on the translations of the Qur‟an will be examined. These names are “mākir”, “rāziq”, “fāsil”, “hākim”, “fātih”, “ghāfir”, “rāhim”, “wārith”, “munzil” and “nāsir”. In determining the meaning of these expressions mentioned in the Qur'an, the usage area of the word khayr and the conception of God presented in the Qur‟an should be taken into account. In this respect, in addition to the integrity of the Qur‟an, the context of the verses in which the expressions are used has been considered as a method of examination in determining the meaning area of the relevant expressions. As a matter of fact, the word khayr contains the meanings of goodness and superiority in the absolute sense. When this word is used for God, the One and Incomparable, it expresses an absolute superiority that does not accept comparison. These expressions are expressed in different ways in the translations. In the present study, these phrases are handled one by one in order to reflect the relevant expressions in the translations in the most accurate way, in line with the main goal of placing a true conception of deity in accordance with the divine will. For this purpose, these phrases in which the word khayr is used in eight different Turkish translations of the Qur‟an prepared by experts in the field of Tafsīr are going to be examined. It has been observed that in most of the related translations of the Qur‟an, especially because of the excessive dependence on the literal translation, an equivalent Turkish word suitable for the meaning area of these phrases have not been given. As a result, these phrases that khayr takes place, considering superiority in the One and Incomparable God‟s names and attributes, without comparison to any being, need to be translated.