Çekte muhatap bankanın kontrol yükümlülüğü

Abstract

Çek, Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.780-823 arasında düzenlenen bir kambiyo senedi türüdür. Hukuki niteliği yazılı şekilde yapılan bir havale ilişkisidir ve kayıtsız şartsız ödeme emri içerir. Çek düzenleyen keşideci, çek hamiline, hesabının bulunduğu bankadan, çekte gösterilen miktarda bir ödeme yapılmasını istemektedir. Çek hamilinin de çekte gösterilen meblağın kendisine ödenmesini isteme hakkı doğmaktadır. İşte hamilin bu hakkı, çek keşidecisi ile muhatap banka arasında yapılmış olan “çek anlaşması”na dayanmaktadır1 . Bu anlaşmadan taraflar için karşılıklı yükümlülükler doğmaktadır. Çalışmamızda “çek anlaşması” veya “çek sözleşmesi”nden muhatap banka için doğan kontrol yükümlülüğü ve bu yükümlülüğün gereği gibi yerine getirilmemesi sonucunda muhatap banka için söz konusu olacak sorumluluk üzerinde durulacaktır. Bu bağlamda, muhatap banka ödeme yapmadan önce çekin sahte veya tahrif edilmiş olup olmadığı, ayrıca senedi ibraz edenin kimliği ile hak sahipliği, yani meşru hamil olup olmadığı konularında kontrol yükümlülüğü altındadır. Muhatap banka, “çek anlaşması” dolayısıyla keşideciye karşı, ibraz edilen çekteki imzasının gerçek ve çekin içeriğinin tahrif edilmiş olup olmadığını kontrol yükümlüğü altındadır. Ayrıca metinde değişiklikler yapılmış ve paraf atılmışsa bu parafın gerçekliği de kontrol edilmelidir (TTK.812)2 .