Hacı Bektaş Veli Dergâhı: Milli Mücadeleden müze olana kadar geçen süreç

Abstract

Çalışmamızda Milli Mücadele döneminden başlanıp, müze oluncaya dek geçen süreçte Hacı Bektaş Veli Dergâhı incelenmiştir. Konu kapsamındaki 1919- 1964 yılları içerisinde Hacı Bektaş Veli Dergâhı özelindeki gelişmeler çalışmamızın temel tezi olmuştur. Konumuz dahilinde daha önce kaleme alınmış eserler incelenmiş, belgeler tarih araştırma yöntemine uygun sıralamada işlenmiştir. Ayrıca sözlü tarih çalışması da gerçekleştirilmiş, çalışma konumuz ile ilgili bilgiler edinilmiştir. 13. yüzyıldan itibaren varlığını sürdüren Hacı Bektaş Veli Dergâhı, Anadolu’nun işgali sonrası başlayan kurtuluş mücadelesinde adını tarihe yazdırmıştır. Milli Mücadele’de Mustafa Kemal Paşa, heyeti ile birlikte 22 Aralık 1919 tarihinde Hacıbektaş’a gelmiştir. Hacı Bektaş Veli Dergâhı’nı da ziyaret eden Paşa, dergâh postnişini Çelebi Cemalettin Efendi ve türbedar Salih Niyazi Dedebaba ile görüşmüştür. Hacıbektaş’ta bir gece kalan Mustafa Kemal Paşa, Hacı Bektaş Veli Dergâhı’nın desteğini alarak buradan ayrılmış ve Hacıbektaş’ta kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Milli Mücadele’ye tüm desteği sağlamıştır. Düşmanın yurttan atılması sonrası Cumhuriyetin ilanının akabinde 1925 yılında kabul edilen Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine ve Türbedarlıklarıyla Bir Takım Unvanların Men ve İlgasına Dair Kânun ile Hacı Bektaş Veli Dergâhı kapatılmıştır. Dergâh kapatıldıktan sonra burası bir süre Numune Ziraat Mektebi olarak faaliyet yürütmüş, bu sırada tekkenin bazı eşya emanetleri kaybolmaktan kurtarılarak Ankara’da bulunan Etnografya Müzesi’ne götürülmüştür. Dergâh bir süre sonra boş bir durumda kalmış, yapıların bazıları yıkılmış ve hasar görmüştür. 1950’li yıllardan itibaren Hacı Bektaş Veli Dergâhı’nın müzeye dönüştürülmesi için Milli Eğitim Bakanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından çalışmalar yürütülmüş, neticesinde 1964 yılında yapı ziyarete açılmıştır.