Kültürel değişme ve süreklilik bağlamında Türk kültüründe Tulpar

Abstract

Türk kültüründe bazı mitlerin ve mitlerdeki belirli sembollerin süreklilikleri bulunmaktadır. Ancak bu durum, çoğu zaman, gelenekte “işlevsel” olmaya devam eden semboller için geçerli olup bunların farklı zamanda ve mekânda kendilerini güncelleyebilme nitelikleri söz konusudur. Dolayısıyla toplumun -barınma, korunma, güvenlik, yeme içme, hayatı idame ettirme, göç etme, ulaşım gibi- sosyal, kültürel, ekonomik, siyasî ve askerî yaşamında uzun bir dönem işlevsel olmuş unsurların mitik anlamlarını koruduklarını söylemek mümkündür. Çalışmada mitik bir varlık olan kanatlı at Tulparın “halk hafızasında” canlı bir şekilde yaşadığı ve sembolik anlamını korumayı başardığı ileri sürülmektedir. Tulparı konu edinen inceleme, uçan kanatlı at motifinin devamlılığının kültürdeki sebeplerini de tartışmaya açmaktadır. Bu bağlamda araştırmanın ilk bölümünde Tulpar mitinin sosyal ve kültürel temelleri ele alınmıştır. Ardından Tulparın anlatmalardaki, arkeolojik ve etnografik verilerdeki durumu değerlendirilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise Tulparın -görsel medya, basılı medya, internet medyası, yeni medya gibi- günümüzün çeşitli kitle iletişim alanlarındaki ve araçlarındaki kullanımı kültürel değişme ve süreklilik bağlamında değerlendirilmiştir.