798 numaralı temettuat defterine göre Kırşehir mahalle ve köylerinin Müslüman ahalisi (transkripsiyon ve değerlendirme)

Abstract

19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde sosyal, siyasi, ekonomik, kültürel vb. pek çok alanda yenilik meydana gelmiştir. Bunlardan biri de Tanzimat dönemi mali alanda yapılan reformlardır. Bu dönemde Tanzimat'a kadar farklı adlarla tahsil edilen vergiler yerine vergi-yi mahsusa ihdas edilmiştir. Halkın mal varlığının belirlenmesi, devlet gelirlerinin kontrol altına alınması ve verginin herkesin ekonomik gücüne göre tahsil edilmesi amacıyla sayımlar yapılmaya başlamıştır. Hanelerin emlak, arazi ve hayvanatları kayıt altına alınmıştır. Vergi mükelleflerinin yıllık kazancı belirlenip, haneler bu kazanç üzerinden sorumlu tutulmuştur. Vergi vermeyen, emlak ve arazisi olmayan haneler de kayıtlara dâhil edilmiştir. Ortaya çıkan kayıt serilerine "Temettuat Defterleri" adı verilmiştir. Temettuat defterleri ait olduğu dönemin sosyo-ekonomik yapısını gün yüzüne çıkaran resmi kayıtlardır. Osmanlı Devleti'nin mali, sosyal ve demografik yapısı hakkında önemli bilgiler sunan yazılı kaynaklardır. Tanzimat dönemi yenileşme hareketlerindendir. Tahrir defterlerinin devamı niteliğinde olmakla birlikte tahrir defterlerindeki bilgilerden çok daha teferruatlısını ihtiva etmektedir. Bu çalışmanın amacı H.1261- M.1845 yılında, Kırşehir'in mahalle ve köylerinde yaşayan halkın sosyal ve ekonomik durumunu 798 numaralı temettuat defteri ışığında gün yüzüne çıkarmak ve değerlendirmeye tabi tutmaktır. Bu vasıta ile hem Osmanlı tarihi çalışmalarına hem de Kırşehir'in sosyo-ekonomik tarihi ile ilgili çalışmalara bir nebze de olsa katkı sağlamaktır. Bu bağlamda defter günümüz Türkçesine çevrilmiştir. Adı geçen mahalle ve köylerde ikamet eden hane reislerinin isimleri, sülale adları, eşkâlleri, unvanları, lakapları emlak, arazi ve hayvanat gelirleri, sene-i sabıkada ödedikleri verginin miktarı ve hanelere göre dağılımı tarla, bağ ve bahçelerinin dönüm miktarı, büyük ve küçükbaş hayvanların cinsi ve sayıları, hane reisinin sanat ve ticaret ile sağladıkları gelirler kantatif verilerle ele alınıp incelenmeye tabi tutulmuştur.

In the 19th century, innovations occurred in the Ottoman Empire in many fields such as social, political, economic, cultural, etc. One of these innovations is the reforms made in the financial field during the Tanzimat period. In this period, an apportioned tax (vergi-yi mahsusa) was created instead of the taxes collected under different names until the Tanzimat. Counts were started in order to determine the assets of the people, to control the public revenues and to collect the tax depending on the economic power of people. The real estate, land and animals of the households were recorded. Annual income of taxpayers was determined and households were considered responsible for this income. Households that do not pay taxes and do not have real estate or land were also included in the records. The resulting series of records were called "Temettuat Books" (Dividend Books). Temettuat books are official records revealing the socio-economic structure of the period they belong to. They are written sources that provide important information about the financial, social and demographic structure of the Ottoman Empire. The Tanzimat period is among the reform movements. Although they are the continuation of the Tahrir books (Cadastral Record Books), they contain much more detailed information than the Tahrir books. The purpose of this study is to reveal and evaluate the social and economic status of the people living in the neighborhoods and villages of Kırşehir in H.1261- C.1845 in consideration of the Temettuat book numbered 798. Thus, it is to contribute to the studies of both Ottoman history and the socio-economic history of Kırşehir, albeit to some extent. In this context, the book has been translated into modern Turkish. Names of the household heads residing in the said neighborhoods and villages, their family names, descriptions, titles, nicknames, real estate, land and animal incomes, the amount of tax paid in the previous year and distribution to households, the amount of acres of their fields, vineyards and gardens, the type and number of cattle and sheep, the incomes of the household heads obtained with art and trade were analyzed with quantitative data.