Kritik tehlike altındaki endemik bitki rhaponticoides mykalea (Hub.-Mor.)’nın ın vitro tohum çimlenmesi üzerine araştırmalar

Abstract

Bu çalışmada kritik tehlike altında olan endemik bitki Rhaponticoides mykalea tohumlarının tohum canlılığı ve in vitro çimlenmesini etkileyen faktörler araştırılmıştır. Bitki tohumlarının çimlenmesine ilişkin ön bilgiler edinmek üzere bitkinin doğal yaşama ortamından alınmış toprakların bulunduğu saksılarda da çimlenme denemeleri gerçekleştirilmiştir. Tohum canlılık testi sonunda bitki tohumlarının % 80 oranında canlı olduğu belirlenmiş ve bitki tohumlarının dormansi periyodlarının tamamlanması için 8 aylık bir zamana ihtiyaç duyduğu görülmüştür. Dormansi periyodu sonunda saksıda gerçekleştirilen denemelerde % 70 oranında çimlenme elde edilmiştir. In vitro çimlenme üzerine farklı in vitro ortamların, bitki büyüme düzenleyicilerinin, soğuk uygulamasının, potasyum nitratın, testanın çizilmesi ve asitle muamelenin, pH’ın, ışıkkaranlık uygulamalarının ve farklı sıcaklık değerlerinin etkisi araştırılmıştır. Ancak in vitro teknikler kullanılarak gerçekleştirilen denemelerde çimlenme yüzdesinin düşük olduğu saptanmıştır. En yüksek çimlenme yüzdesi pH 7.5 olan distile su ortamında 18 ºC’de ve karanlıkta % 30 olarak belirlenmiştir. Ancak denemeler sırasında çimlenmiş olan tohumların radikula çıkışı sonrasında kontamine olarak ölmesi yüzeysel sterilizasyonla engellenemeyen içsel bir kontaminantın varlığına işaret etmiştir. Çalışma sonucunda R. mykalea bitkisinin in vitro teknikler kullanılarak çoğaltılması çalışmalarında başlangıç materyali olarak tohum kullanılmasının uygun bir araç olmadığı sonucuna varılmıştır.

In this study, the factors affecting in vitro seed germination and viability of the seeds of critically endangered endemic plant Rhaponticoides mykalea were investigated. For achieving a prior knowledge about seed germination of the plant, seed germination experiments were carried out in pots cotaining the soil which was collected from the natural environment of the plant.In result of the viability test of the seeds, it was found that the seeds have 80 % viable and need a period of 8 months to complete their dormancy periods. The experiment conducted in pots after the dormancy period showed a germination rate of 70 %. Effects of different in vitro media, plant growth regulators, the cold application, potassium nitrate, acid treatment and testa drawing, pH, light-dark applications and different temperature values on in vitro seed germination were investigated. However, in the experiments performed using in vitro techniques, germination percentage was observed as low. The highest germination percentage was obtained in distilled water adjusted to pH 7.5, and 18 °C in the dark conditions (30 %). However, death and contamination after emergence of radicle during the germination experiments of seeds was indicated the presence of an internal contaminant which can not be sterilised by external application. Thus was it concluded that using the seeds as starting material for in vitro propagation of R. mykalea plant was inappropriate.