Tekstil sanayinin önemli hammaddesi olan pamuk özellikle doğal lifleri için yetiştirilmektedir. Bu nedenle lif oluşumu ve olgunlaşma
aşamaları birçok araştırmanın konusu olmuştur. Pamukta lif uzamasıyla ilgili genlerin, pamuk ıslah çalışmalarında sıkça kullanılan
germplazm içerisinde dağılımlarını ve polimorfizm durumlarını incelemek amacıyla yapılan bu çalışmadafarklı türlere ait toplam 247 adet
genotip arasından liflerinin uzun, orta, kısa ve lifsizlik özellikleri dikkate alınarak seçilen 35 adet pamuk genotipi materyal olarak
kullanılmıştır. Seçilen pamuk genotipleri, Gossypium barbadense L.(1-9), Gossypium hirsutumL.(10-25) ve diğer diploid ve tetraploidler;
Gossypium herbaceum L. (26), G.laxum Phillipe (27), G.yucatanense (28), G.marie galante (29), G.mustelinum Miers ex Watt (30),
G.darwinii Watt (31), G.nelsonii Fryx. (32), G.Stocksii Mast. ex Hook. (33), G.areysianum Defl. Hutch. (34), G.bickii Prokh (35) türlerinden
seçilmiştir. Ayrıca, lifsiz (23), PI 528429 (24) ve PI 528426 (25) genotipleri lifsiz özellikte olup, seçilen yabani genotipler A, D, AD, C, E ve
G genomlarını kapsamaktadır. Lif uzamasında etkili olduğu düşünülen genler geniş bir literatür taraması yapılarak belirlenmiş ve bunların
homolojilerine bakılarak 4 adet primer tasarlanmıştır. Bu primerlerin tamamı kullanılarak pamuk genotiplerinde amplifikasyon yapılmış ve
bu sonuçlar doğrultusunda genotipler arasında önemli farklılık gösteren CesA genine odaklanılmıştır. Fenotipleme neticesinde, G.barbadense
genotipleri uzun ve kaliteli lifler, G.hirsutum genotipleri ise orta kalite ve orta uzunlukta lif üretmiştir. Çalışmada, seçilen genotiplerde lif
uzunluğunun ortalama değeri 25,25 mm olup, 0- 36 mm arasında değişmiştir. PI 528896 (1) genotipi 36 mm ile en uzun lif özelliğine
sahiptir. Genotiplerin birçoğunun lif uzunluğu 22 - 33 mm arasında değişmiştir. Bununla birlikte, yaklaşık olarak 500-510 bp uzunluğundaki
allellerin SNP taşıdığı ve 2 allelde bulunan bu SNP’lerin amino asit değişimine neden olduğu belirlenmiştir. Bu değişimlerin lif kalitesiyle
ilişkili olabileceği ve daha detaylı çalışmaların yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Cotton isespecially grown for natural fibers which is an important raw material for textile industry. For this reason, fiber initiation and
maturation steps are the subject of many researches. The goal of this study is to determine polymorphism of the genes related to cotton fiber
elongation and distribution throughout the germplasm. Plant materials used in the experiment were total of 35 genotypes that were selected
out of 247 according to length character of the fiber. The species in which cotton genotypes were belong are Gossypium barbadense L. (1-9),
Gossypium hirsutum L. (10-25) and other diploids and tetraploids; Gossypium herbaceum L. (26), G.laxum Phillipe (27), G.yucatanense
(28), G.marie galante(29), G.mustelinum Miers ex Watt(30), G.Darwinii Watt(31), G.nelsonii Fryx. (32), G.Stocksii Mast. ex Hook. (33),
G.areysianum Defl. Hutch. (34) and G.bickii Prokh (35). Selected genotypes also include fiberless traits in Lifsiz (23), PI 528429 (24) and PI
528426 (25) genotypes. Genes related to fiber elongation were determined after a wide literature search and 4 primers were designed
according to their homologies. After screening 35 genotypes with the primers, CesA gene had more polymorphism. Phenotyping resulted
long and fine fibers for G.barbadense while medium length and quality fibers for G.hirsutum. Averaged fiber length was 25.25 mm and it
ranged from 0 to 36 mm. PI 528896 (1) had the longest fiber length that ranged from 22-23 mm for most of the genotypes. With this, alleles (500-510 bp) with SNPs were determined and two of them caused amino acid change in the sequence. This change may be related to fiber
length but detailed work is needed.
