Avanos kırmızı çömlek çamuruna uygun sır kompozisyonlarının üretilmesi

Abstract

El sanatlarının ve çömlekçiliğin önemli geçim kaynağı olduğu ilçelerden biri olan Avanos, çömlek üretimi konusunda Türkiye'de önde gelen yerler arasında yer almaktadır. Avanos ilçesi ve Nevşehir iline bağlı çömlek üretimi yapılan diğer bölgelerde çömlek çamuru kullanılan uygulamalarda, sırlı üretim her ürün yelpazesinde tercih edilmemekle birlikte sırlı ürünlere de rastlamak mümkündür. Avanos ve civarında çıkan kırmızı killerle elde edilen çömlekçi çamurlarına sır uygulandığında, sır çatlakları, sır atmaları ve dökülmeler olduğu gözlenmektedir. Bu nedenle sağlıklı ürünler üretilememektedir. Çömlekçi ustalarının kullandığı sırlar, fabrikalardan satın alınmakta ve sırların bünye ile uyuşmasında çeşitli sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Bu araştırmada Avanos çömlek çamuruna uygun Avanos hammaddeleri kullanılmıştır ve hazırlanan sırların ısıl genleşme katsayıları dilatometre cihazıyla belirlenmiştir. Böylece bünye ile sır uyumunu sağlayacak uygun sır kompozisyonlarının üretilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, Avanos’taki çömlek atölyelerinin kullandığı çömlek çamuru çeşitleri belirlenerek, deneylerde kullanılmıştır. Belirlenen bünyelere uygun sır reçeteleri oluşturulmuş ve her bir reçete için firitler hazırlanmıştır. Sonuçlar değerlendirilerek Avanos çömlek çamuruna en uygun endüstriyel sır kompozisyonu üretilmiştir. Bölgenin çömlekçilik sektöründe kaliteyi artırmak için sır reçetesinin çömlek atölyelerinde kullanılması önerilmiştir.