Terminal dönemdeki hastalara bakım veren hemşirelerin ölüme karşı tutumları, manevi destek algıları ve bunlar arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Araştırma, terminal dönemdeki hastaya bakım veren hemşirelerin ölüme ilişkin tutumları, manevi destek algıları ve bunlar arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla kesitsel, ilişki arayıcı türde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, terminal dönem hastalara bakım verilen kliniklerde çalışan biri devlet diğeri özel iki hastanede çalışan toplam 198 hemşire oluşturmuş, örneklem seçimine gidilmeyip araştırma hakkında bilgi verildikten sonra katılmayı kabul eden hemşirelerin hepsi örnekleme dâhil edilmiştir. Araştırmanın verileri, araştırmacılar tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu, Ölüme Karşı Tutum Ölçeği (ÖKTÖ) ve Manevi Destek Algısı Tespit Ölçeği (MDA) uygulanarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde veri tipine göre sayı ve yüzdelikler veya ortalama ve standart sapma kullanılmıştır. Sayısal veriler arasındaki ilişki Korelasyon Analizi ile gruplar arasındaki farklılık ise Kruskall Wallis Varyans Analizi ve MannWhitney U Testi ile değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan hemşirelerin Ölüme Karşı Tutum Ölçeği (ÖKTÖ) Tarafsız Kabullenme ve Yaklaşım Kabullenme Alt Boyutu (ÖKTÖ 1. Alt Boyut) puan ortalaması 63.45±9.87, Kaçış Kabullenme Alt Boyutu (2. Alt Boyut) puan ortalaması 19.47±6.48, Ölüm Korkusu ve Ölümden Kaçınma Alt Boyutu (3. Alt Boyut) puan ortalaması ise 31.42±9.49’dur. Manevi Destek Algısı Tespit Ölçeği (MDA) puan ortalaması 50.98±7.98 olarak belirlenmiştir. MDA ile ÖKTÖ Tarafsız Kabullenme ve Yaklaşım Kabullenme Alt Boyutu (ÖKTÖ 1. Alt Boyut) arasında pozitif yönde zayıf düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (r=0.305), (p<0.05). Hemşirelerin yaşları ile ÖKTÖ Kaçış Kabullenme Alt Boyutu (2. Alt Boyut) arasında negatif yönde zayıf düzeyde istatistiksel olarak anlamlı ilişki belirlenmiştir (r=-0.145), (p<0.05). Hemşirelerin çalışma yılları ile ÖKTÖ Kaçış Kabullenme Alt Boyutu (2. Alt Boyut) arasında negatif yönde zayıf düzeyde istatistiksel vi olarak anlamlı ilişki saptanırken (r=-0.160), (p<0.05), bölümde çalışma süreleri ile ÖKTÖ Tarafsız Kabullenme ve Yaklaşım Kabullenme Alt Boyutu (ÖKTÖ 1. Alt Boyut) arasında negatif yönde zayıf düzeyde istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur (r=-0.154), (p<0.05). Kadın hemşirelerin ÖKTÖ Ölüm Korkusu ve Ölümden Kaçınma Alt Boyutu (3. Alt Boyut) puanı, erkek hemşirelerden istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p<0.05). Yüksek lisans mezunu hemşirelerin ÖKTÖ Tarafsız Kabullenme ve Yaklaşım Kabullenme Alt Boyut (1. Alt Boyut) puan ortalaması, sorumlu hemşirelerin ise Manevi Destek Algısı Tespit Ölçeği (MDA) puan ortalaması diğer gruplardan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p<0.05). Onkoloji bölümünde çalışan hemşirelerin Manevi Destek Algısı Tespit Ölçeği (MDA) puan ortalaması diğer kliniklerde çalışan hemşirelere göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksektir (p<0.05). Bu bulgular doğrultusunda hemşirelerin ölüme ilişkin olumlu tutumlarının, yaşlarının, deneyimlerinin ve eğitim düzeylerinin artmasının manevi destek algısını olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Yaşam sonu bakımın verildiği kliniklerde hemşire iş gücü planlanırken bu özelliklere dikkat etmenin hemşirelik bakımının niteliğini artıracağı söylenebilir.

This study, which is cross-sectional and correlational has been planned to investigate nurses’ attitude toward death, their emotional support perceptions and relationship among these behaviors. This study consisted of a total 198 nurses working in two hospitals, 131 nurses working in state hospital and 67 nurse working in private hospitals. Samples were not selected spesifically. They were informed and asked about whether or not they were willing to participate the research. Instutional permissions, Ethics Committee approval and necessary consents were taken from participants. Research data were collected by using Personal Information Form, Death Attitude Profile-Revised Scale (DAP-R) and Emotional Support Perception Evaluation Scale which were created by researchers following literature review. Number and percentages or average and standard deviation values were used when evaluating data. While statistical parameters were analyzed by Correlation Analysis, group differences were assessed by using Kruskall Wallis Variance Analysis and Mann-Whitney U Test. Average values of Objective Adoption and Approach Adoption Subscale (DAP-R Subscale 1), Escape Adoption Subscale (DAP-R Subscale 2) and Fear of Death and Evasion from Death Subscale (DAP-R subscale 3) were 63.45±9.87, 19.47±6.48 and 31.42±9.49 respectively. Total Score of Emotional Support Perception Evaluation Scale (ESP) was found 50,98±7,98. Between ESP and Death Attitude Profile-Revised Scale (DAP-R ) Subscale 1, there was a statistically weak positive correlation (r:0,305), (p<0,05). It was found that ages of nurses and DAP-R Subscale 2 were negatively correlated. (r:0.145,(p<0.05). There was a weak negatively correlation between working years of nurses and DAP-R Subscale 2(r:-0,160), (p<0,05). Between working times and DAP-R Subscale 1, there was a negatively weak correlation (r:-0,154), (p<0,05). Score viii of woman nurses on DAP-R Subscale 3 was found higher than man nurses statistically (p<0,05). Mean values of postgraduate nurses on DAP-R Subscale 1 was found high statistically compared to nurses that have high school and bachelor’s degree (p<0,05). Average of total score of Emotional Support Perception Evaluation Scale for responsible nurses was found higher than service and intensive care nurses on statistically (p<0,05). Mean of total score of Emotional Support Perception Evaluation Scale for nurses working in Oncology department was detected higher in comparison with the nurses who work in intensive care (child), Cardiovascular Surgery intensive care, palliative and anaesthesia intensive care (p<0,05). According to these findings; the attidute of nurses about death, their ages, experiences and increas the level of their education is affected the perception of spiritual support in positively. When planning the nurse workforce, it can be said that paying attention to these features will increase the quality of nursing care in clinics giving end of life care.