Gaziantep çepnilerinin ziyaret mekânları: Hacı Koreş ve Seydi Koreş ziyaret ritüeli ve uygulamaları

Abstract

Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında Horasan erenlerinin önemli rolü bulunmaktadır. Türkler, Anadolu’ya yerleşmesiyle birlikte vatanı ebedileştirmek ve yaşadığı coğrafyayı vatan kılmak amacıyla çeşitli dağ, taş, ağaç, mağara gibi mekânlara kutsiyet atfetmiş bunun yanında birçok veliyle vatan toprağını paylaşmak ve onlarla birlikte yaşanılan coğrafyada hemhal olmak için onlara da bir makam tahsis ederek onları kutsallaştırmıştır. Anadolu’nun her bölgesinde bu yapıları görmek mümkün olmakla birlikte özellikle Alevi toplumunda gerek mekânın kutsallığı gerekse mekân etrafında oluşan ritüellerin yapılanış biçimleri dikkate alındığında söz konusu velilerin ve çeşitli maddi-manevi öğelerin kutsallığını en canlı bir biçimde yaşadığı görülmektedir. Alevi inanç sistemi içerisinde ziyaret ritüelleri, Aleviliğin teolojik ve mistik arka planını anlamak ve yorumlamak adına önemli bir yer tutmaktadır. Kendine has pratik ve uygulamalarla şekillenerek devingen bir yapı arz eden bu ritüeller, insan hayatında bireye toplumsal bilinç kazandırarak yeni bir bilginin ve tecrübelerin anlamlandırmasını sağlayan kutsal yapılardır. Söz konusu ritüeller, gerek toplumsal bilinç oluşturması gerekse ilke yani kutsala erişmek bağlamında önemli bir araçtır. Öte yandan, inancı ve kültürü anlamlandırmak adına ziyaret ritüellerinin temel bir işlevi yerine getirdiği söylenebilir. Bu çalışmanın konusunu Gaziantep merkezli Hacı Koreş ve Seydi Koreş ziyaret mekanlarının ritüel ve uygulamaları oluşturmaktadır. Çalışmada söz konusu olan ziyaret mekânının adının kaynağı, etrafında oluşan anlatılar, ritüeller ve uygulamalar incelenmiştir.

Khorasan saints have a role in the Turkification and Islamization of Anatolia. With their settlement in Anatolia, Turks attributed holiness to various places such as mountains, stones, trees and caves in order to perpetuate the homeland and make the geography where they lived. In addition, they assigned a position to many saints in order to share their homeland and to be together with them in the geography they lived in, and made them holy. It is possible to see these structures in every region of Anatolia. It is seen that the aforesaid saints and various material-spiritual elements live in the most vivid way, especially in the Alevi society, either considering the holiness of the space or the structuring of the rituals around the space. Within the Alevi belief system, visiting rituals have an important place in understanding and interpreting the theological and mystical background of Alevism. These rituals, which have a dynamic structure shaped by their own practices, are sacred structures that enable the individual to make sense of new knowledge and experiences by bringing social awareness in human life. The rituals in question are an important tool for creating social consciousness and reaching the oldest, that is the sacred. On the other hand, it can be said that visiting rituals fulfil a basic function in making sense of belief and culture.The subject of this study is the rituals and practices of Gaziantep-based Hacı Koreş and Seydi Koreş visiting places. In the study, the sources of their names, the narratives, rituals and practices formed around them were examined.