Etik iklim algılamalarının olumsuz durumları ifşa etme niyeti üzerindeki etkisi: Bir alan araştırması

Abstract

Olumsuz durumları ifşa etmeye konu olabilecek yasa dışı ve etiğe aykırı olaylar kitle iletişim araçları vasıtasıyla oldukça sık aralıklarla kamuoyuyla paylaşılmaktadır. Olayların sayısı, kapsamı ve sonuçları dikkate alındığında, olumsuz durumları ifşa etmeye konu olabilecek olayların tüm toplum üzerinde sarsıcı etkiler doğurduğu görülmektedir. Bu denli negatif etkilere sahip olayların engellenmesine yönelik girişimlerin ve mekanizmaların hayata geçirilmesi toplumsal işleyiş açısından önem arz etmektedir. Olumsuz durumları ifşa etme niyeti üzerinde etkili olabilecek değişkenlerden birisi çalışanların etik iklim algılamalarıdır. Bu çalışma, olumsuz durumları ifşa etme niyeti üzerinde çalışanların etik iklim algılamalarının etkisini incelemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmanın ilk bölümünde, araştırmanın değişkenleri olan etik iklim ve olumsuz durumları ifşa etme kavramları açıklanmış, iki değişken arasındaki ilişki teorik zeminde ve araştırma bulguları ışığında ele alınmış ve araştırma hipotezleri geliştirilmiştir. Metodoloji bölümünde ise araştırmanın hipotezlerini test etmek amacıyla ihtiyaç duyulan veriler, Kayseri ilinde bulunan imalat işletmeleri çalışanlarından oluşan bir örneklemden elde edilmiştir. Verilerin elde edilmesinde anket tekniğinden yararlanılmıştır. Analizler 403 adet anket formu üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları; ilkelilik iklimi ve yardımsever iklim boyutlarının olumsuz durumları ifşa etme niyetini anlamlı ve pozitif yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Buna karşın, olumsuz durumları ifşa etme niyeti üzerinde egoist iklim boyutunun herhangi bir anlamlı etkiye sahip olmadığı analizler sonucunda görülmüştür.

Illegal and unethical incidents relevant to whistleblowing have been often shared with the public both mass and social media. Considering the range, frequency and influence of these events, it is seen that society, economy, public institutions, civil society organizations, other social actors and ultimately enterprises are more or less affected by these events. In terms of social-life functioning, it is important to implement initiatives and mechanisms to prevent these incidents with such negative effects. One of the determining factors on whistleblowing intention is employees' ethical climate perception. This research aims to examine the relationship between ethical climate and whistleblowing. For this purpose, the concepts of ethical climate and whistleblowing are theoretically studied. The present research findings on the relationship between ethical climate types and whistleblowing intention are presented and the hypotheses are developed in the theoretical framework. A questionnaire was applied on a sample of employees working in the manufacturing enterprises in Kayseri to get the data for analyzing the variables. Statistically usable 403 questionnaires were obtained. The findings reveal that principle-based ethical climate and benevolent-based ethical climate positively affect whistleblowing intention. However, egoism-based ethical climate has insignificant effect on whistleblowing intention.