Çağatay Türkçesinde sıfır biçimbirim

Abstract

Sözlükten söz dizimine alınmış hiçbir söz tek başına değildir. Dilin sisteminin işlemesi için söz dizimindeki tüm sözlüksel ve dilbilgisel biçimbirimlerin birbirleriyle ilişki içinde olması gerekir. Türkçede biçimbirimler arasındaki bu ilişki, kimi zaman geleneksel dilbilgisinde isim çekim ekleri ve çekim edatları olarak adlandırılan bağımlı ve bağımsız dilbilgisel biçimbirimlerle, kimi zaman da yüzey yapıda ses bilgisel içerik taşımayan ancak varlığı takdirle anlaşılan biçimbirimlerle kurulur. Bazı kaynaklarda eksizlik, eksiz bir araya gelme olarak ifade edilen bu durum, aslında sözü edilen dil birimleri arasındaki bağlantının sıfır biçimbirimlerle sağlandığı anlamına gelmektedir. Yüzey yapıda biçimsel olarak görünmeyen sıfır biçimbirimler, söz dizimindeki görevlerini yüzey yapıdaymış gibi yerine getirebilmektedir. Sıfır biçimbirimlerin söz dizimindeki yerlerinin doğru olarak tespit edilmesi, dil çalışmalarında büyük önem arz etmekte; Türkçenin tarihî ve çağdaş metinlerinin derin yapısının tahlili, bu birimlerin de varlıklarının bilinmesiyle mümkün olabilmektedir. Çağatay Türkçesindeki sıfır biçimbirimli yapıların incelenmeye çalışıldığı çalışmamız, bu amaç doğrultusunda hazırlanmıştır.

No parole taken from the lexicon into the syntax is usable alone. All lexical and grammatical morphemes in the syntax have to be related to each other in order for the language system to function. In Turkish language, this relation between the morphemes is formed with bound or free morphemes called noun affixes and prepositional affixes (inflectionals) in the traditional grammar or with other morphemes which have no phonetic content but are welcome in the sentence. Some sources define them as suffixless or suffixless formations, and it actually means the connection between the language units are provided with zero morphemes. Zero morphemes which are not formally seen in the surface structure carry on their syntactic uses as if they are in the surface structure. The correct definition of the use of zero morphemes in the syntax is significant, and it is only possible through acknowledging these units to thoroughly analyse the structure of historical and contemporary Turkish texts. This study aims to analyse the zero morpheme structures in Chagatai Turkish.