Yeni Uygur Türkçesindeki +lAr ekine bir bakış

Abstract

Türk dilinde çokluk kategorisi sözcükler, ekler ya da sözcük grupları ile sağlanmaktadır. +lAr eki, Yeni Uygur Türkçesinde çokluk anlamını karşılamak için kullanılan tek biçim birimi değildir, işteşlik eki de çokluk işlevi ile kullanılabilir. +lAr eki, sadece çokluk anlamını değil topluluk, grup, mensubiyet, saygı, kuvvetlendirme, o ve onun yanındakiler ya da onun ile bağı olan kişiler gibi pek çok anlamı da karşılamaktadır. Ekin sıralamadaki yeri, ifade ettiği anlama göre değişebilir. Ek çoğu zaman isim ile iyelik eki arasında, daha seyrek olarak iyelik ekinden sonra kullanılır. Yeni Uygur Türkçesinde bu ek +lar, +ler görünümündedir ancak bu ekten sonra başka bir ek gelip +lar/+ler eki açık orta hece konumuna geçerse +lir şekline dönüşür. +lAr eki kimi durumlarda büyük ünlü uyumu dışında kalmaktadır.

Multiplicity category in Turkish language is provided by words, suffixes or word groups. +lAr suffix is not the only morpheme used to fulfill the meaning of multiplicity in New Uighur Turkish, reciprocal suffix can be used with multiplicity function too. +lAr suffix is not used just for multiplicity, it also related meanings community, group, affiliation, respect, strengthening, he and someone with him, he and his parents. The location of the suffix in a word can be change according to the meaning it expresses. The suffix is often used between the noun suffix and possessive suffix, as less it is used after possessive suffix. In New Uighur Turkish this suffix generally is in the form +lar, +ler but in some uses it changes to +lir. +lAr suffix does not fit the Turkish vowel harmony in some cases.