Türkiye Türkçesindeki göre edatı ile Yeni Uygur Türkçesindeki köre edatına dair

Abstract

Günümüzdeki lehçeler, tarihî lehçelerdeki kimi kullanımları bünyelerinde saklarken kimi zaman bunları değiştirir ve kendilerine özgü bir kullanım geliştirirler. Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Çağatay Türkçesinde köre; Eski Anadolu Türkçesinde göre şeklinde izleyebildiğimiz edat Yeni Uygur Türkçesinde köre, Türkiye Türkçesinde göre şeklinde kullanılmaktadır. Bu edatın iki lehçedeki dilbilgisel yapılanmalarında ve bu yapılanmaya bağlı olarak kazandığı işlevlerde bazı farklılıklar görülmektedir. Edat, Türkiye Türkçesinde yönelme durumu eki+göre; Yeni Uygur Türkçesinde yönelme durumu eki+köre yapılanmasının yanında, ayrılma durumu eki+köre yapılanması ile kullanılmaktadır. Bu makalede söz konusu edat, her iki lehçedeki kullanım biçimleri ve işlevleri bakımından karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır.

Today’s dialects, while preserving certain uses in historical dialects, sometimes change them and develop their own use. The preposition which is used form of köre in Khwarazm Turkish, Kipchak Turkish, Chagatai Turkish and form of göre in the Old Anatolian Turkish, is used the form of köre in New Uighur Turkish, form of göre in the Turkey Turkish. There are some differences in the grammatical structures of this preposition in the two dialects and in the functions that are gained due to this structure. The preposition is used in Turkey Turkish in the form of dative case suffix+göre; dative case suffix+köre and ablative case suffix+köre are the forms used in New Uighur Turkish. In this article, the preposition will be described comparatively in terms of their usage patterns and functions in both dialects.