Nevşehirli Çelebi-zâde Mehmed Efendi ve ilmü'l-me’ânî isimli eseri

Abstract

Dil, insanlar arasında etkileşimi sağlayan, duygu ve düşünceleri karşı tarafa aktarmada kullanılan bir araçtır. Tarih boyunca insanoğlu, duygu ve düşüncelerini karşı tarafa aktarabilme ihtiyacı hissetmiştir. İnsanlar arasındaki bu duygu alışverişi tabii olarak güzel konuşmayı, konuştuğunu anlama ve anlatabilme gayretini de beraberinde getirmiştir. Anlatılmak istenilen duygu veya düşüncenin güzel ve etkili bir dille ifade edilebilmesi ve mananın en açık bir şekilde ortaya konulabilmesi belâgat ilminin konusunu oluşturmaktadır. Belâgat ilminin doğuşuyla ilgili birbirinden farklı görüşler ortaya atılmıştır. Belâgat ilminin ortaya çıkışıyla ilgili en yaygın görüş, Arap edebiyatında edebî tenkit şeklinde başlayıp, İslâmî dönemde de Kur’ân-ı Kerîm’i anlama çalışmalarıyla ortaya çıkmış olmasıdır. Bu bildiride, belâgat ilmi hakkında genel bilgiler verildikten sonra, Nevşehirli Çelebi-zâde Mehmed Efendi’nin belâgat ilmiyle ilgili yazdığı Milli Kütüphane, Nevşehirli Damad İbrahim Paşa İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, Nu: 50 Damad 639/1’e kayıtlı “Me’ânî” ilmini açıkladığı “İlmü’l-Me’ânî” isimli eseri tanıtılmaya çalışılacaktır.