Çin tarihine damgasını vurmuş iki Türk denizci: Zheng He ve Yighmish

Abstract

Çin medeniyeti, dünya tarihinde çok önemli bir yere sahiptir. Çin denizcilik tarihi ise bu medeniyetin en önemli parçalarından biridir. Çin denizcilik tarihi denildiğinde akla gelen ilk isim Müslüman Amiral Zheng He’dır (郑和). Zheng He’nın ataları, 13. yüzyılda Harezmşah Devleti’ne mensup soylu bir aileden gelmektedir. Zheng He, 1402 yılında Yan Prensi İmparator olduktan sonra hadımların gelebileceği en üst rütbeye çıkarılmıştır. 1405 yılında ise “Batı Seyahatlerinin Amirali” olarak atanmıştır. Böylelikle Amiral Zheng He, 1405-1433 yılları arasında İmparator Yongle’nın emriyle Pasifik ve Hint Okyanusu’nda bulunan Güneydoğu Asya ülkelerine yedi seyahat düzenlemiştir. 15. yüzyılda Zheng He’nın seyahatleri ile beraber Ming Hanedanlığı Cristopher Colombus, Vasco da Gama, Pedro Álvares Cabral, Ferdinand Magellan gibi batılı ünlü kâşiflerden yıllar önce Hint Okyanusu’nda söz sahibi olmuştur. Bu yüzden Zheng He’nın Batı Okyanusu’na seyahatleri hem Çin hem de dünya tarihine damgasını vurmuştur. Çin denizcilik tarihine damgasını vurmuş bir diğer Türk denizci ise Yuan Hanedanlığı döneminde yaşamış olan Uygur Yighmish (亦黑迷失)’dir. Yighmish’in seyahatleri Ünlü Amiral Zheng He’nın Batı Okyanusu’na seyahatlerinden yaklaşık olarak 130 yıl önce yapılmıştır. Yighmish, 1272-1292 yılları arasında Kubilay Han’ın emriyle Hint Okyanusu’na altı seyahat düzenlemiştir. İlk dört seyahatte diplomatik ilişkileri güçlendirmek adına “barış elçisi” olarak görev almıştır. Son iki seyahatinde ise “deniz kuvvetleri komutanı” olarak görevlendirilmiştir. Yighmish’in Hint Okyanusu’na seyahatleri sayesinde Yuan Hanedanlığı ve Güney Asya ülkeleri arasındaki ilişkiler güçlenmiş ve uluslararası ticaret gelişmiştir. Çalışmamızda, Çin denizcilik tarihine damgasını vurmuş iki Türk denizci Zheng He ve Yighmish’in hayatları ve Hint Okyanusu’na seyahatleri incelenecektir.

Chinese civilization has a prominent place in world history. Chinese maritime history is one of the principal components of this civilization. One of the leading figures of Chinese maritime history is Muslim Admiral Zheng He (郑和). The ancestors of Zheng He came from a noble family that belonged to Khwarazmian Dynasty in 13th century. After Prince of Yan became the emperor, Zheng He was promoted to the highest rank a eunuch could come. Then by 1405 Zheng He was appointed as “The Admiral of Western Expeditions”. Consequently Admiral Zheng He organized seven expeditions between 1405 and 1433 to the Southeast Asian countries of the Pacific and Indian Ocean, on the orders of Emperor Yongle. Owing to Zheng He’s travels, the Ming Dynasty became dominant in Indian Ocean, long before renowned explorers Cristopher Colombus, Vasco da Gama, Pedro Álvares Cabral, Ferdinand Magellan and many others. As a result Zheng He’s expeditions to the Western Ocean made their mark in both Chinese and world history. Another Turkish maritimer who made his mark in Chinese maritime history is Uygur Yighmish (亦黑迷失), who lived during the Yuan Dynasty. Yighmish's expeditions took place about 130 years before the Admiral Zheng’s famous expeditions to the Western Ocean. Yighmish organized six expeditions to the Indian Ocean between 1272 and 1292 on orders of Kublai Khan. In the first four trips he served as “peace ambassador” to strengthen diplomatic relations. In the last two trips he was appointed as “naval commander”. Thanks to Yighmish's expeditions to the Indian Ocean, relations between the Yuan Dynasty and South Asian countries have gained strength and international trade has improved. In this study we will investigate lives of these two important figures of Chinese maritime history, Zheng He and Yighmish and their expeditions to the Indian Ocean.