Milli gelir, karbon emisyonu ve enerji tüketimi: Türkiye İçin doğrusal ve doğrusal olmayan nedensellik analizi

Abstract

Küresel ısınma günümüzde en önemli çevresel problemlerden biridir. Dünya genelinde ekonomik büyüme ile birlikte enerji talebindeki artış çevresel tahribatı da beraberinde getirmektedir. Özellikle ülkelerin üretim ve tüketimlerinde fosil yakıtları tercih etmeleri karbon dioksit (CO2) emisyon miktarını yükselterek küresel ısınmayı hızlandırmaktadır. Bu nedenle ekonomik büyüme-enerji-çevre değişkenlerinin birlikte ele alınarak aralarındaki ilişkinin yönünün belirlenmesi politikacılar ve uygulamacılar açısından önem arz etmektedir. Çalışmanın amacı Türkiye için 1965- 2013 döneminde CO2, enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi doğrusal ve doğrusal olmayan nedensellik testleri ile sınamaktır. Doğrusal Granger Nedensellik testi sonuçları, enerji tüketiminden CO2 ve gayri safi yurt içi hasıla (ekonomik büyümeye) doğru tek yönlü bir nedenselliğin olduğunu, ancak enerji tüketimi ve CO2 değişkenleri arasında herhangi bir nedenselliğin olmadığını ortaya koymaktadır. Doğrusal olmayan nedensellik analizi sonuçlarına göre ise enerji tüketimi ve ekonomik büyüme, enerji tüketimi ve CO2 arasındaki çift yönlü nedensellik olduğu bulguları elde edilmiştir. Çalışmanın temel sonucu doğrusal olmayan ve doğrusal olan nedensellik analizinin sonuçları bakımından doğrusal olmayan sonuçların ilgili değişkenler arasında nedensellik ilişkisini çift yönlü olarak daha güçlü desteklemesidir