Ahi örgütlerinin teşkilat yapısı üzerine bir inceleme

Abstract

Anadolu’daki Ahi teşkilatlarının 13. yüzyılda şekillenmeye başladıkları ve 19. yüzyıla kadar etkin olarak yaşamlarını sürdürdükleri bilinmektedir. Ahi kültür geleneği ile onun bir ürünü olan bu örgütler, günümüze kadar birçok yönden araştırılmıştır. Bu çalışmaları genel olarak Ahilik kültürü, Ahilik ve Fütüvvet geleneği arasındaki ilişki ile bunların sosyal ve ekonomik hayat üzerindeki etkileri olarak sıralamak mümkündür.

Örgüt kültürü bağlamında bir incelemenin yapıldığı bu çalışmada söz konusu yapıyı oluşturan “kültürel, bilişsel ve psikolojik temeller” üzerinde durulmuştur. Bu amaçla Anadolu’da gelişip şekillenen Ahi teşkilatları ele alınmış ve Ahi örgütlenmelerinin yapılanmasını etkileyen unsurlar değerlendirilmiştir.

Çalışmada Ahi teşkilatlarının seçilmesinin başlıca sebebi, bu teşkilatların eski Türk inanç sisteminden gelen birçok mitik unsuru bünyesinde barındırmış olmalarıdır. Teşkilatın oluşumundaki kültürel sebeplerin ise bu çerçevede şekillendiği tespit edilmiştir. İkinci durumda, teşkilatın içyapı şemasının biçimlenmesinde bilişsel süreçlerin varlığı üzerinde durulmuştur. Bu süreçler de teşkilatın bilişsel ve psikolojik temelleri kapsamında değerlendirilmiştir.

Sonuç olarak, Anadolu’da gelişen Ahi teşkilatları (Ahiyân-ı Rum) üzerinde bir incelemeyi temel alan bu çalışmada, teşkilat içindeki inanç ve uygulamaların yanı sıra teşkilatı meydana getiren temeller “yapısalcılık” ve “yapısal işlevselcilik” bağlamında ele alınmış ve bunlar bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir.

It is known that the Ahi organizations in Anatolia started to take shape in the 13th century and they continued their lives until the 19th century. Ahi culture tradition and Ahi organizations which are the products of Ahi culture tradition have been investigated in many ways until today. The studies generally include in Ahi cultural, connection between Ahi and Futuvvet tradition, functional of the Ahi communities and the effects on social and economic life of these.

In this study has been carried out an analysing based on organizational culture. In this context, has been focused on “cultural, cognitive and psychological reasons” which form organization culture. For this purpose, Ahi organizations, which were developed and shaped in Anatolia, were selected as samples. Also, the factors affecting the organization of Ahi associations were discussed in this study.

The main reason why Ahi organizations are selected as samples is that: these organizations have many mythic elements from the old Turkish belief system. It is determined that the cultural reasons in the formation of the organization are shaped within this framework. In the second case, it is determined that the existence of cognitive processes in human history influence to formation of the internal structure of the organization. These processes are evaluated within the scope of the cognitive and psychological foundations of the organization.

As a result, in this study which is based on a study on Ahi organizations (Ahiyân-ı Rum) developing in Anatolia is analyzed belief and applications in the community and the foundations forming the organization are studied in context of “structuralism” and “structural functionalism” and these are evaluated with holistic view.