Bir kültür politikası olarak halkevlerinde folklor çalışmaları (Bartın Halkevi örneği)

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti devletinin şekillenmesinde etkin olarak faaliyet göstermiş olan Halkevleri, 1932 yılındaki kuruluşlarından 1951 yılında kapatılmalarına kadar geçen sürede somut olan ve somut olmayan kültürel mirasın korunması temelinde çalışmalarda bulunmuşlardır. Maddî ve manevî unsurlara yönelik bu çalışmalarda temel yöntem saha araştırması olmuştur. Bu araştırmalarda halk kültürü ürünlerinin tespiti, derlenmesi ve kayıt altına alınması gibi koruma yöntemleri uygulanmış, araştırmaların sonuç raporları bazen Halkevlerinin kendi yayın organları tarafından yayımlanmış bazen de halkevi raporları şeklinde resmî kurumların kütüphanelerinde yer almıştır. Toplumsal ve kültürel yaşamın özellikle bütün alanlarını kapsayacak biçimde teşkilatlandırılan Halkevleri, yeni kurulan rejimin halka benimsetilmesinde önemli roller üstlenmişlerdir. Çalışmaları itibariyle “Atatürk dönemi” ve “Atatürk sonrası dönem” biçiminde iki devre niteliği gösteren Halkevleri, yeni Türkiye’nin inşasında kültür üreten ve ürettiği kültürü yaygınlaştıran kurumlardan olmuşlardır. Bu süreçte folklor çalışmalarından çokça yararlanılmıştır. Halkevleri, yerli ve millî kültürün yeniden inşasında ve yaygınlaştırılmasında “kültür merkezi” işlevi görmüşlerdir. İcraatları ise Türkiye’de folklor çalışmalarının ivme kazanmasında etkili olmuştur. Bütüncül bir bakış açısının temel alındığı bu çalışmada Halkevleri, kültür politikaları bağlamında ve folklor çalışmaları özelinde incelenmiştir. Çalışmada, dönemin Halkçılık temelinde oluşturulan kültür politikalarıyla uyumlu olarak çalışan ve 22 Şubat 1935 tarihinde “Halk Dersleri ve Kurslar” ile “Müze ve Sergi” haricinde yedi şubesiyle Bartın’da açılan Bartın Halkevi örneklem olarak alınmıştır. İncelemeler sonunda Bartın Halkevindeki folklor çalışmalarının niteliği ortaya konulmuş; özelde Bartın Halkevinin, genelde ise Halkevlerinin Türk folklor çalışmaları tarihindeki yeri ve önemi tespit edilmiştir.

Community Centers, which has been operating effectively in the formation of the Republic of Turkey, have worked on the basis of the protection of tangible and intangible cultural heritage between 1932 and 1951. The basic method in these studies on material and spiritual elements has been field research. In these studies, conservation methods such as the identification, compilation and recording of folk culture products were applied. The results of the researches in question were sometimes published by the publications of the Community Centers and sometimes took place in the libraries of the official institutions in the form of the reports of the community centers. Community Centers, which are especially organized to cover all areas of social and cultural life have played an important role in the popularization of the newly established regime. Community Centers, which show two periods in the form of “Atatürk period” and “Post-Atatürk period” in terms of their work were among the institutions that produced culture and spread the culture they produced in the process of Turkey’s new building. In this process, folklore studies have been used a lot. Community Centers, served as “cultural centers” in the reconstruction and dissemination of local and national culture. Actions have been effective in acceleration of the folklore studies in Turkey. In this study based on a holistic perspective, Community Centers were examined in the context of cultural policies, especially folklore studies were emphasized. In the study, working in accordance with the cultural policies of the period based on Populism Bartın Community Center was taken as the sample. Bartın Community Center was established in Bartın on February 22, 1935 with its seven branches except for "Public Lessons and Courses" and "Museum and Exhibition". At the end of the investigations, the quality of the folklore studies in Bartın Community Center was revealed. Secondly, the place and importance of both Bartın Community Center and Community Centers in the history of Turkish folklore studies was determined.