Uygurlarda Şamanizm’den islam’a kötü ruhların dönüşümü

Abstract

Türkler İslamiyet’i kabul etmeden önce Maniheizm, Budizm, Hıristiyanlık gibi farklı din dairelerine girmişlerdir. İslamiyet’in kabul edilmesiyle beraber sosyal, ekonomik, kültürel tüm yapılar etkilenmiş, dolayısıyla inanç ve pratiklerde bir dizi değişim meydana gelmiştir. Eski Türk inanç sisteminde önemli bir yere sahip olan ruh düşüncesi de geçilen kültür dairelerinden etkilenmiştir. Bilindiği gibi Türk inanç sisteminde ruhun varlığı oldukça eski bir geçmişe sahiptir. Sadece canlı varlıkların değil, evrendeki her bir nesnenin ruhu olduğuna inanan Türkler, bu bağlamda kült inancını geliştirmişlerdir. Atalar kültü, ocak kültü, ateş kültü, su kültü, dağ kültü vb. inanç ögelerinin arkasında kadim ruh düşüncesi bulunmaktadır. İslamiyet’in kabulüyle kamlar yeni dinin şartlarına uyma zorunluluğu yaşamışlardır. Kötü ruhları kaçırmak için muskalar kullanan kamlar, dualarında peygamber, melek, evliya ve şeyhlerin adlarını zikretmişlerdir. Özellikle yapıları gereği ve çoğu zaman adlarının tabu olması sebebiyle kötü karakterli varlıklar değişmeye daha fazla direnç göstermişlerdir. Bu bağlamda çalışmada Uygurların inanç sisteminde kötü ruhların Şamanizm’den İslam’a değişim ve dönüşümü ele alınıp incelenmiştir.

Türkler İslamiyet’i kabul etmeden önce Maniheizm, Budizm, Hıristiyanlık gibi farklı din dairelerine girmişlerdir. İslamiyet’in kabul edilmesiyle beraber sosyal, ekonomik, kültürel tüm yapılar etkilenmiş, dolayısıyla inanç ve pratiklerde bir dizi değişim meydana gelmiştir. Eski Türk inanç sisteminde önemli bir yere sahip olan ruh düşüncesi de geçilen kültür dairelerinden etkilenmiştir. Bilindiği gibi Türk inanç sisteminde ruhun varlığı oldukça eski bir geçmişe sahiptir. Sadece canlı varlıkların değil, evrendeki her bir nesnenin ruhu olduğuna inanan Türkler, bu bağlamda kült inancını geliştirmişlerdir. Atalar kültü, ocak kültü, ateş kültü, su kültü, dağ kültü vb. inanç ögelerinin arkasında kadim ruh düşüncesi bulunmaktadır. İslamiyet’in kabulüyle kamlar yeni dinin şartlarına uyma zorunluluğu yaşamışlardır. Kötü ruhları kaçırmak için muskalar kullanan kamlar, dualarında peygamber, melek, evliya ve şeyhlerin adlarını zikretmişlerdir. Özellikle yapıları gereği ve çoğu zaman adlarının tabu olması sebebiyle kötü karakterli varlıklar değişmeye daha fazla direnç göstermişlerdir. Bu bağlamda çalışmada Uygurların inanç sisteminde kötü ruhların Şamanizm’den İslam’a değişim ve dönüşümü ele alınıp incelenmiştir.