Türk atasözlerinde “birey”: varoluşçu bir okuma

Abstract

Birey kavramı, çeşitli disiplinler kapsamında farklı tanımlamaları ile karşılaşılma potansiyeline sahip olan bir kavramdır. Felsefe literatüründe de birey kavramının farklı tanımlamalarının olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada ise çağdaş felsefenin insan merkezli bir akımı olarak varoluşçu felsefenin ya da varoluşçuluğun belki de en temel problematik konusu olarak gösterilebilecek olan ‘birey olma’ ya da ‘kendi olma’ anlayışından hareketle, Türk kültürünün önemli unsurlarından birisi olarak Türk atasözlerini varoluşçu tarzda ‘birey olma’ açısından mercek altına alarak, atasözlerinde nasıl bir birey portresinin olduğunu gözler önüne sermek amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, çalışmanın probleminin daha net anlaşılması adına, öncelikle varoluşçu felsefede birey olmanın ne anlama geldiği; özgürlük, sorumluluk, seçimler ve kararlar, başkası gibi temel temalardan hareketle gözler önüne serilerek, Türk atasözleri ‘birey olma’ ekseninde analiz edilecek ve atasözlerinde yer alan birey algısı ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır. Bu sayede, Türk atasözleri bağlamında, Türk kültürünün birey anlayışı da irdelenmeye çalışılacak ve birey olmanın mı yoksa birey olmamanın mı baskın olduğu hakkında çıkarımda bulunma olanağı elde edilecektir. Çalışma henüz tamamlanmadığından bulgular, yorum ve sonuç sunum sırasında paylaşılacaktır