Yoğun bakım kliniklerinde çalışan hemşirelerin son dönem hasta bakımında yaşadıkları ahlaki sıkıntıların bakım davranışlarına etkisi

Abstract

Yoğun bakım kliniklerinde çalışan hemşireler son dönem hasta bakımında her gün farklı düzeylerde ahlaki sıkıntı ile karşılaşmakta ve bu durumdan rahatsızlık duymaktadırlar. Yaşanılan bu ahlaki sıkıntılar hemşirelerin yoğun bakımda son dönem hasta bakım davranışlarını etkileyerek, son dönem hasta bakım kalitesinde olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu çalışma yoğun bakım kliniklerinde çalışan hemşirelerin son dönem hasta bakımında yaşadıkları ahlaki sıkıntıların bakım davranışlarına etkisini incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin 1. Basamak, 2. Basamak, 3. Basamak, Koroner, Yenidoğan ve Çocuk Yoğun Bakım ünitelerinde görev yapan hemşireler ile yürütülmüştür. Araştırma örneklemini 106 hemşire oluşturmuş ve çalışma için etik kurul izni, kurum izni ve katılımcılardan yazılı onam alınmıştır. Araştırma verileri Sosyo-Demografik Anket Formu, Son Dönem Hasta Bakımı İle İlgili Form, Ahlaki Sıkıntı Ölçeği ve Bakım Davranışları Ölçeği kullanılarak araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme yöntemiyle Ocak 2019 - Ağustos 2019 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmanın değerlendirilmesinde sayı, yüzde, aritmetik ortalama, Kruskal Wallis, Mann Whitney-U ve Pearson Korelasyon testleri kullanılmıştır. Yoğun bakımda çalışan hemşirelerin %74.5'inin kadın ve yaş ortalaması 32.60±6.6 olarak bulunmuştur. Yoğun bakım kliniklerinde son dönem hasta bakımı yapan hemşirelerin ahlaki sıkıntı yaşama sıklığı (44.27±16.25), yaşanılan ahlaki sıkıntıdan rahatsızlık düzeyi (49.82±16.68) ve ahlaki sıkıntı toplam puan ortalaması (111.02±63.85) sonucuna ulaşılarak orta düzeyde ahlaki sıkıntı puanı elde edilmiştir. Yoğun bakım kliniklerinde çalışan hemşirelerin son dönem hasta bakımı ile ilgili Bilgi-Beceri (5.30±0.75), Güvence (5.01±0.89), Saygılı olma (4.89±0.98), Bağlılık (4.82±0.99) bakım davranışları ölçeğinin alt boyut puanlarını gösterdikleri bulunmuştur. Yoğun bakım kliniklerinde çalışan hemşirelerin ölmekte olan bir hasta için nafile (yararsız, boşuna) tedavi kavramı kullanma durumu ile ahlaki sıkıntı sıklık puan ortalaması ve ahlaki sıkıntı toplam puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Araştırmamızda yoğun bakım kliniğinde son dönem hasta için yaşamı destekleyen tedavilere başlamama kararının sadece hekimler tarafından alınma durumu ile ahlaki sıkıntı ölçeği sıklık alt boyut puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.01). Yoğun bakım kliniklerinde çalışan hemşirelerin son dönem hasta bakımında ahlaki sıkıntı ölçeği rahatsızlık alt boyut puan ortalaması ile bakım davranışları ölçeği; güvence, bilgi-beceri, bağlılık, saygılı olma ve toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur(p<0.05). Yoğun bakım kliniklerinde çalışan hemşireler son dönem hasta bakımında yaşadıkları ahlaki sıkıntıdan rahatsızlık düzeyleri arttıkça, hemşirelerin son dönem hastalarına karşı daha duyarlı olma, bakım sorunlarını çözme ile ilgili bilgi ve becerisini kullanma, hastaya saygılı olma ve güvence verme gibi bakım davranışlarını daha çok gösterdikleri tespit edilmiştir.

Nurses working in intensive care clinics face different levels of moral distress in care of patient in last term everyday and they feel out of deph about this situation. These moral difficulties affect the behaviours of intensive care nurses' care of patient in last period, and have negative consequences in the quality of patient in last period care. This study was carried out descriptively in order to examine the effect of the moral problems experienced by nurses working in intensive care clinics in the last period of patient care on care behaviors. The research was carried out with nurses working in Niğde Ömer Halisdemir University Education and Research Hospital, 1st Level, 2nd Level, 3rd Level, Coronary, Newborn and Child Intensive Care units. The research sample was consisted by 106 nurses and ethics committee permission, institutional permission and written consent from the participants were obtained for the study. The research data were collected between January 2019 - August 2019 by face-to-face interview method by using the Socio-Demographic Questionnaire Form, the End of Life Patient Care Form, the Moral Distress Scale and the Caring Behaviors Inventory. Number, percentage, arithmetic mean, Kruskal Wallis, Mann Whitney-U and Pearson Correlation tests were used in the evaluation of the study. According to the research, 74.5% of the nurses in intensive care units are women and the average age is 32.60 ± 6.6. A moderate level of moral distress score was obtained by reaching the results of frequency of nurses experiencing moral distress in the last period patient care in the intensive care clinics (44.27±16.25), the level of discomfort from the moral problems experienced (49.82±16.68) and the total score average of the moral distress (111.02±63.85). It was found that the Knowledge-Skill (5.30±0.75), Assurance (5.01±0.89), Respect (4.89±0.98) and Loyalty (4.82±0.99) related to the last-patient care scores of the nurses working in intensive care clinics showed that care behavior scale sub-dimension scores. A statistically significant difference was found between the fact that the concept of futile treatment for a dying patient was used by nurses working in intensive care clinics, and the mean score of moral distress frequency and total score of moral distress (p<0.05). In our study, a statistically significant difference was found between the fact that the decision to not start life-supporting treatments for the last period patient in the intensive care clinic was taken only by the physicians, and the moral distress subscale mean score (p<0.01). A statistically significant relationship was found between moral distress scale discomfort subscale mean score of nurses working in intensive care clinics in last period patient care and care behaviour scale (assurance, knowledge-skill, loyalty, respectful) total score averages (p<0.05). As the level of moral distress that the nurses working in intensive care clinics live increased, the nurses showed more care behaviors such as being more sensitive to the last period patients, using their knowledge and skills about solving care problems, respecting and assuring the patient.