Türk belgelerine göre Türkiye-Litvanya ilişkileri (1923-1940)

Abstract

Türkiye-Litvanya ilişkilerinin başlangıcı Osmanlı Devleti dönemine dayanmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla da devam eden bu ilişkiler, Litvanya Cumhuriyeti’nin 1940 yılında Sovyetler tarafından işgaline dek kesintisiz sürmüştür. Bu çalışmada İkinci Dünya Savaşı yıllarına kadar süre gelen Türkiye-Litvanya ilişkileri konu alınmıştır. Tarafların ilişkilerinin gelişimi ve bu gelişime etki eden faktörler irdelenmiştir. Çalışma, başta Dışişleri Bakanlığı arşiv belgeleri olmak üzere Türk kaynaklarından faydalanılarak hazırlanmıştır. İki devlet arasındaki ilişkiler daha çok ticari anlaşmalar çerçevesinde gerçekleşmiştir. Taraflar bu süreçte dostluk antlaşması da imzalamışlardır. Litvanyalı araştırmacı Antanas Paškevičius-Poška’nın casus olduğu şüphesi ile gözaltına alınması dışında gerginlik yaratan başka bir olaya tesadüf edilmemiştir. İki ülke arasındaki mesafe ve Litvanya’nın büyük bir pazar olmayışı ilişkileri sınırlandıran başlıca nedenler olmuştur. Bunun bir sonucu olarak iki ülke arasındaki ticaret hacmi uzun yıllar düşük seyretmiştir. Karşılıklı diplomatik temsilcilikler açılamamış ve bu yöndeki temaslar akredite olarak sağlanmıştır. Ayrıca belirtilen dönemde karşılıklı konsolosluklar da oluşturulamamıştır. Öte yandan Litvanya’nın işgali ve sonrasında ilhakı Türkiye tarafından tanınmamıştır.

The beginning of Turkey-Lithuania relations dates back to the Ottoman Empire period. These relations, which resumed with the establishment of the Republic of Turkey, continued uninterrupted until the invasion of the Republic of Lithuania by the Soviet Union in 1940. This study deals with the Turkey-Lithuania relations dating back to World War II. The development of relations between the parties and the factors affecting this development are examined. Turkish resources including the archives of the Ministry of Foreign Affairs in particular were used in this study. The relations between the two states were mostly within the framework of trade agreements. The parties also signed a treaty of friendship within this period. Other than the arrest of Antanas Paškevičius-Poška, a Lithuanian investigator who was suspected of being a spy, no other incidents causing any tension took place. The distance between the two countries and the fact that Lithuania is a small market are the main reasons limiting the relations. As a result of this, the volume of trade between the two countries were low for many years. No diplomatic representative offices could be opened in either country, and relevant contacts were provided through accreditation. In addition, no mutual consulates could be established during the specified period. On the other hand, the invasion of Lithuania and its subsequent annexation were not recognized by Turkey.