Koruma amaçlı toprak edinimleri toprak gaspının bir parçası ve tamamlayıcısı olarak değerlendirilebilir mi?

Abstract

İnsanlık tarihi boyunca gıda insanların temel ihtiyaçlarından birisi olmuş ve küresel nüfustaki artışa bağlı olarak gıda ürünlerine olan talep de sürekli artmıştır. Sınırlı bir kaynağa sahip olan gezegenimizde bu talebin karşılanabilmesi, toprağın metalaştırılması yoluyla gerçekleştirilmiştir. Literatürde bu olguya toprak gaspı denilmektedir. Buradan hareketle çalışmada, ilk olarak toprak gaspı tartışmalarına ilişkin teorik bir çerçeve çizilmektedir. Bu kapsamda toprak gaspı kavramı, toprak gaspında arazi kullanım amaçları ve gaspın etkileri analiz edilmektedir. İkinci olarak, teorik düzeydeki tartışmaların uygulamaya nasıl yansıdığı incelenmekte ve koruma amaçlı toprak ediniminin (yeşil gasp) toprak gaspı kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği tartışılmaktadır. Bunun için dünyanın çeşitli ülkelerinde gerçekleştirilen toprak gaspı girişimleri ve sonuçları çözümlenmektedir. Arjantin, Meksika, Kolombiya, Mozambik ve Uganda’daki yeşil gasp örnekleri koruma amaçlı toprak ediniminin toprak gaspının tamamlayıcısı ve destekleyicisi olduğunu göstermektedir. Yeşil gasp girişimlerinde temel amacın çevresel değerleri korumak olduğu iddia edilmekle birlikte, bu girişimlerin sonucunda ortaya çıkan tablo toprak gaspı ile hemen hemen aynıdır. Ayrıca söz konusu saha araştırmaları toprağı metalaştırma yoluyla korumanın mümkün olamayacağına ilişkin işaretlerle doludur.

Food has been one of the basic needs of people throughout the history of mankind and the demand for food products has increased continuously along with the rise of the global population. In our planet, strictly limited in terms of resources, the food demand was met by commodification of the land which is called the land grabbing in literature. From this point of view, firstly, a theoretical framework regarding the land grabbing discussions is drawn. In this context, the concept of land grabbing, land use purposes and the effects appropriation are analyzed. Secondly, it is examined how the theoretical discussions are reflected in the practice and it is discussed whether the land acquisition for conservation (green grabbing) can be evaluated within the scope of land grabbing. For this, land grabbing attempts and their results in various countries of the world are analyzed. Examples of green grabbing in Argentina, Mexico, Colombia, Mozambique and Uganda show that land acquisition for protection purposes is a supplement and supporter of land grabbing. Although it is claimed that the main purpose of green grabbing initiatives is to protect environmental values, the picture emerging as a result of those attempts is almost the same as land grabbing. In addition, the field surveys done in this paper are full of signs that it is not possible to protect the land through commodification.