Bozca köyü'nde (Avanos-Nevşehir) 3 boyutlu kaya düşmesi tehlike değerlendirmesi

Abstract

Kapadokya bölgesinde doğal ve kültürel mirasın yanı sıra bölgede birçok yerleşim alanı da kaya düşmelerinden ciddi anlamada etkilenmektedir. Nevşehir ili, Avanos ilçesine bağlı Bozca köyü, kaya düşmelerinin tehdidi altında olup, kuzeyinde kayadan oyma yapıların bulunduğu bölge daha önce, kaya düşmesi nedeniyle afete maruz bölge ilan edilmiştir. Bozca köyünün kuzey batısında yer alan Uzaktepe'de ignimbiritlerden oluşan kaynak alanda ayrışma ve süreksizlik kontrollü duraysızlıklar meydana gelmektedir. Bunun sonucu ana kütleden ayrılan bloklar, yamaç boyunca hareket ederek daha alt kotlarda bulunan konut, yol vb. yapıları tehdit etmektedir. Söz konusu kaya düşmelerini değerlendirmek üzere insansız hava aracı (İHA) ile elde edilen yüksek çözünürlüklü ortofotodan sayısal yüzey modeli (SYM) üretilmiş ve RocPro3D kullanılarak 3-boyutlu olasılıksal kaya düşme analizleri gerçekleştirilmiştir. Analizlerde maksimum blok boyutu 4 m3 olarak kabul edilerek, kaynak alandan 10000 adet kaya blok düşürülmüştür. Yapılan 3-boyutlu olasılıksal analiz sonuçlarına göre düşen bloklar hareketleri sırasında toplam kinetik enerji değerleri maksimum 10000 kJ, sıçrama yükseklikleri 5 m olarak belirlenmiştir. Düşen blokların ulaşabildikleri en uzak mesafe 87 metre olup, blokların önemli bir bölümü son yıllarda ağaçlandırma çalışmaları sırasında oluşturulan yolda durmaktadır. Ağaçlandırma çalışmaları kapsamda açılan yol ve oluşturulan teraslar blokların enerjisini sönümleyen ve blokların hareketini sınırlandıran bir koruma yapısı gibi davranmakta ve blok hareketini sınırlandırmaktadır.

As in the natural and cultural heritage in the Cappadocia region, many residential areas are seriously affected by rockfalls. Bozca village of Nevşehir province is under the threat of rockfalls, and some part of the village has been defined a disaster area due to rockfalls. Weathering and discontinuity-controlled rock mass instabilities occur in the source area consisting of ignimbrites in Uzaktepe, where is located in the northwest of Bozca village. As a result, the blocks leave from the source area move along the slope and threaten structures such as houses and roads located at lower levels. To assess the rockfall event, a digital surface model (DEM) was produced from the high resolution orthophoto obtained by an unmanned aerial vehicle (UAV) and 3-dimensional probabilistic rockfall analyzes were performed by using the RocPro3D software. In the analysis, the maximum block size was accepted as 4 m3, and 10000 rock blocks were dropped from the source zone. According to the results, the kinetic energy values during the movements of the blocks falling from the source zone were determined as maximum 10000 kJ and bounce height was determined as 5 m. The runout distance 87 meters, and a significant part of the falling blocks stop on the road created during the afforestation works in recent years. The road and terraces created within the scope of afforestation works have changed the topography and they act as a protection structure that absorbs the energy of the blocks and restricts the movement of the blocks.